Wiki AfrikaansWiki DeutschWiki English

Goeie Vrydag

Goeie Vrydag is die Vrydag voor Paasfees, dit volg op Wit-Donderdag en word deur Heilige Saterdag opgevolg. Op Goeie Vrydag herdenk Christene die kruisiging en dood van Jesus van Nasaret op die heuwel Golgota net buite die stad Jerusalem. Dit volg nadat die Romeinse goewerneur van die Romeinse provinsie Judea, Pontius Pilatus, Jesus op aandrang van die sanhedrin, die Joodse hoë raad, tot dood veroordeel het.

Kruisiging van Jesus op die heuwel Golgota net buite die stad Jerusalem
Jesus se Kruisiging, skildery deur Gabriel Wüger in 1868
Ikoon van die Kruisiging, Weliki Nowgorod, Rusland, ca. 1360
Ecce Homo ("Aanskou die Man"), 'n Uitbeelding deur Ciseri van Antonio van Pontius Pilatus wat 'n erg gepynigde Jesus van Nasaret voorhou aan die mense van Jerusalem
'n Tipiese optog op Goeie Vrydag in Rooms-Katolieke lande (hier Quito, Ecuador)
'n Goeie Vrydag-optog in Stuttgart, Duitsland

Die dag word as 'n openbare vakansiedag in Suid-Afrika en verskeie ander lande gedenk. Meeste Christelike kerke hou eredienste om die dag se gebeure te gedenk. Nagmaal word dikwels by sulke dienste bedien. Volgens die Rooms-Katolieke Kerk is Goeie Vrydag 'n streng dag van vas en onthouding. Die dag behoort tot die drie dae van Paasfees (Latyn: Triduum Sacrum of Triduum Paschale), wat met die Heilige Mis voor die laaste Aandmaal op Wit-Donderdag begin, beide Goeie Vrydag en Heilige Saterdag, die dag van die grafvrede insluit, en met die fees van Jesus se opstanding in die Paasnag eindig.

Hierdie drie dae van Paasfees is in al die Christelike strominge die oudste en belangrikste fees van die Liturgiese jaar en word volgens die Pasgageheimenis gevier as een enkele kerkdiens, wat op Wit-Donderdag begin en met die seën op Paasoggend eindig.

Geskiedenis

Daar was tot dusver geen fundamentele historiese ondersoek oor Goeie Vrydag nie.[1] Goeie Vrydag het sy oorsprong in 'n gebeurtenis wat in die Nuwe Testament van die Bybel beskryf word. Die kruisiging van Jesus van Nasaret op die heuwel Golgota beskryf die evangelis Markus soos volg: "Dit was nege-uur die môre toe hulle Hom gekruisig het."[2] In die vroeë dae van die Christendom was die dag dus 'n herdenkingsdag. Die eerste Christene het die dag as "Kruisigingspesach", as 'n voorbereidingsdag vir die Paasfees (afgelei van karen vir "voorbereiding"), gehou.[3] Teen tye van Tertullianus is net op Goeie Vrydag en Heilige Saterdag, maar rondom 250 is die hele Heilige Week gevas. In 325 is tydens die Eerste Konsilie van Nicea oor die buigsame Romeinse datum van Paasfees beraadslaag. Rakende Goeie Vrydag en Heilige Saterdag het Pous Innocentius I (416) in sy brief aan Decentius van Eugubium oor die kerk in Rome geskryf, dat hier die "vieringe van die sakramente nie nodig is nie" (iduo sacramenta penitus non celebrari).[4]

In die Middeleeue het Goeie Vrydag hoegenaamd nie tot die belangrike Christelike feeste soos Paasfees, as fees van Jesus se opstanding, behoort nie, en is net as 'n halwe vakansiedag beskou, waarop die werk net tydens die kerkdiens of tot die middagete onderbreek is.[5] Ná die Protestantse Hervorming het baie Lutherse kerke die tradisie van 'n halwe vakansiedag bybehou. Zürich se "Ordnung der Feiertage" uit 1526 het die dag nie as 'n vakansiedag beskou nie; volgens Sakse se kerkorde uit 1528 sou Goeie Vrydag "op 'n kleiner manier gehou word".[6] In 1532 het Hesse se kerkorde die dag nie meer as 'n vakansiedag gelys nie. Die Lutherse kerke het Goeie Vrydag se belangrikheid egter verhoog, nadat dié dag met die Liturgiese hooffeeste (Kersfees, Paasfees en Pinkster) gelykgestel is, byvoorbeeld in die Oldenburgse kerkorde uit ca. 1573.

As gevolg van Pous Urbanus VIII se reëling oor die feeste in 1642 het Goeie Vrydag 'n gewone werkdag geword, terwyl Martin Luther se "Guter Freitag" ("Kar-" vanaf Latyn carus vir "lief", "goed" of "dierbaar") in die Lutherse Kerk die belangrikste fees geword het. Van die Duitse "Guter Freitag" het in die Engelstalige wêreld Good Friday en in Nederlands Goede Vrijdag geword; laasgenoemde het in Afrikaans tot Goeie Vrydag ontwikkel. In Switserland se hervormde gebiede het Goeie Vrydag eers rondom 1860 'n openbare vakansiedag geword.[7] In Mark Brandenburg het Goeie Vrydag in 1696 'n openbare vakansiedag geword.[8] Die reëling oor die feesdae in 1771 het Goeie Vrydag as 'n volledige vakansiedag erken.[9] Die Engelse Bank Holidays Act het in Oktober 1871 Goeie Vrydag as 'n openbare vakansiedag goedgekeur.

Datums

Die datum van Goeie Vrydag word, nes baie ander feeste en herdenkings van die liturgiese jaar, volgens die Paasfeesdatum bereken. Vervolgens word Goeie Vrydag op die tweede dag vóór Paassondag gehou. Die vroegste moontlike termyn volgens die Gregoriaanse kalender is 20 Maart en die laaste moontlike is 23 April. In die Juliaanse kalender, wat veral deur die Oosters-Ortodokse Kerke gebruik word, verskil dié datum effens.

2000–2010
JaarWesteOoste
200021 April28 April
200113 April
200229 Maart3 Mei
200318 April24 April
20049 April
200525 Maart29 April
200614 April21 April
20076 April
200821 Maart25 April
200910 April17 April
20102 April
2011–2021
JaarWesteOoste
201122 April
20126 April13 April
201329 Maart3 Mei
201418 April
20153 April10 April
201625 Maart29 April
201714 April
201830 Maart6 April
201919 April26 April
202010 April17 April
20212 April30 April
2022–2032
JaarWesteOoste
202215 April22 April
20237 April14 April
202429 Maart3 Mei
202518 April
20263 April10 April
202726 Maart30 April
202814 April
202930 Maart6 April
203019 April26 April
203111 April
203226 Maart30 April

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ (de) Wolfgang Behringer, Hartmut Lehmann, Christian Pfister (2005). Kulturelle Konsequenzen der „Kleinen Eiszeit“. p. 202. Besoek op 9 April 2020.AS1-onderhoud: meer as een naam: authors list (link))
  2. ↑ (af) "Markus 15,25". Bybel: Evangelie volgens Markus. Bybelgenootskap van Suid-Afrika. Besoek op 9 April 2020. Dit was nege-uur die môre toe hulle Hom gekruisig het.
  3. ↑ (de) Friedrich Gustav Lisco: Das christliche Kirchenjahr. 1840, bl. 23.
  4. ↑ (de) Hartmann Grisar: Das Missale im Lichte Römischer Stadtgeschichte. 1925, bl. 103.
  5. ↑ (de) Peter Browe: Die Kommunion an den drei letzten Kartagen. In: Jahrbuch für Liturgiewissenschaft 10, 1930, bl. 64.
  6. ↑ (de) Emil Sehling: Die evangelischen Kirchenordnungen des 16. Jahrhunderts. 1902, bl. 169.
  7. ↑ (de) Walter Heim: Volksbrauch im Kirchenjahr heute. 1983, bl. 82.
  8. ↑ (la) Philipp Jacob Spener: Consilia et iudicia theologica. Band III, 1709, bl. 759.
  9. ↑ (de) Johann Conrad Hinrichs: Realencyclopädie für protestantische Theologie und Kirche. Band 21, 1908, bl. 425.

Verdere leesstof

  • (de) G. Romer (1955). Die Liturgie des Karfreitags. Zeitschrift für Katholische Theologie (77 uitg.). pp. 39–92. ISSN 0044-2895.
  • (fr) Sebastià Janeras (1988). Le Vendredi-Saint dans la tradition liturgique byzantine. Structure et histoire de ses offices. Rom: Benedictina. OCLC 19807428.
  • (de) Holger Kaffka (1995). Die Schädelstätte wurde zum Paradies“. Das Kreuz Christi im orthodoxen Gottesdienst der byzantinischen und slawischen Tradition. Oikonomia 35. Erlangen.
  • (de) Manfred Jakubowski-Tiessen (2005). Die Leiden Christi und die Leiden der Welt. Die Entstehung des lutherischen Karfreitags. Kulturelle Konsequenzen der „Kleinen Eiszeit“. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht. pp. 195–213. ISBN 3-525-35864-4.

Eksterne skakels

Ontsluit van "https:https://www.duhocchina.com/wiki/index.php?lang=af&q=Goeie_Vrydag&oldid=2382258"
🔥 Top keywords:

Goeie Vrydag

Goeie Vrydag is die Vrydag voor Paasfees, dit volg op Wit-Donderdag en word deur Heilige Saterdag opgevolg. Op Goeie Vrydag herdenk Christene die kruisiging en dood van Jesus van Nasaret op die heuwel Golgota net buite die stad Jerusalem. Dit volg nadat die Romeinse goewerneur van die Romeinse provinsie Judea, Pontius Pilatus, Jesus op aandrang van die sanhedrin, die Joodse hoë raad, tot dood veroordeel het.