苏铁属

苏铁科的一属植物

(重定向自苏铁科

苏铁属生物分类学上是苏铁目苏铁科的唯一[3],是一種裸子植物。苏铁,又称为铁树凤尾铁凤尾蕉。苏铁类植物是地球上现存最古老的种子植物,起源於古生代印度次大陸,迄今为止已有2.8亿年的历史。到侏罗纪白堊紀時期達至巔峰,遍及全球,成为恐龙的主要食物。及至白堊紀結束時,當非鳥類的恐龍都滅絕時,北半球大多數的蘇鐵類物種亦同時滅絕。

苏铁属
科学分类 编辑
界:植物界 Plantae
演化支维管植物 Tracheophyta
门:蘇鐵門 Cycadophyta
纲:蘇鐵綱 Cycadopsida
目:苏铁目 Cycadales
科:苏铁科 Cycadaceae
属:苏铁属 Cycas
L., 1753[1]
模式種
C. circinalis[1]
L., 1753[1]

見下文

多样性
114種,主要集中在中國和澳大利亞
異名[2]
  • Todda-pana Adans.
  • Dyerocycas Nakai
  • Epicycas de Laub.

苏铁“Cycas”一词源于希腊文的椰子树名,苏铁类植物常被误认为棕榈树或是蕨类植物

多樣性编辑

目前世界上蘇鐵屬约有120种[4],其中大多数是在过去1200万年中的某个时候形成的[5]。當中以蘇鐵Cycas revoluta)最廣為人知。

根據英國皇家植物園裘園的標本紀錄[2]:本屬原生於舊世界,其物種集中於赤道附近區域:東亞地區(中国南部和日本南部,在中国有15种铁树分布在八個省区内)及東南亞(單單菲律賓就有十個物種,當中九個原生物種)、東非肯雅坦桑尼亞莫桑比克馬達加斯加)、澳大利亞北部、波里尼西亞密克罗尼西亚群岛。澳大利亞有物種26種,而印支半島有30種、印度次大陸有九種。當中分布最北的物種是蘇鐵(C. revoluta),位於北緯31度的日本南部;分布最南的物種是大果苏铁(C. megacarpa),位於南緯26度的昆士蘭東南部。這些物種大多數生長於中國及澳大利亞,而這兩個國家亦被認為是本屬物種多元性的兩個中心。

形态特征编辑

常绿棕榈状木本植物,茎高达5m.叶羽狀複葉,长达0.5~2.4m,厚革质而坚硬;羽片条状,长达18cm,边缘显著反卷。雄球花长圆柱形,小孢子叶木质,密被黄褐色绒毛,背面着生多数药囊;雌球花略呈扁球形,大孢子叶宽卵形,有羽状裂,密被黄褐色绒毛,在下部两侧着生2~4个裸露的直立胚珠。种子倒卵形或近球形,微扁,熟时橘红色。花期6~7月,种子10月成熟。

A male cone of Cycas orixensis with unique forked microsporophylls

蘇鐵屬物種雌雄異株dioecious),而蘇鐵科物種跟其他同屬蘇鐵目的其科物種的分別在於:其雌株的孢子葉並不結成雌松球,而是形成一組樹葉似的結構,叫作「megasporophylls」。這些大葉的下邊界長有其種子,雌株不會有松毬錐,雄株小孢子葉則形成花粉圓錐(雄球果)。

Cycas media megasporophylls with nearly-mature seeds on a wild plant in north Queensland, Australia
Grove of Cycas media in north Queensland
Cycas platyphylla in north Queensland with new flush of fronds during the rainy season, still with glaucous bloom

苏铁类植物的精子有许多鞭毛,现生的种子植物中很少有这样的现象。

用途编辑

供观赏;种子有毒,誤食蘇鐵的種子會引起抽筋,嘔吐,腹瀉和出血等症狀。茎髓可采淀粉供食用;叶入药,性凉、味甘淡,功能散淤、止血,主治吐血、尿血、便血、月经过多、跌打肿痛等症。

物種编辑

苏铁属可划分为6个组: 东方苏铁组(Section Asiorientales)、蕨叶苏铁组(Section Strangeriodes)、暹罗苏铁组(Section Indosinenses)、苏铁组(Section Cycas)、攀枝花苏铁组(Section Panzhihuaenses)和韦德苏铁组(Section Wadeae)[6]

  • 皮刺苏铁 Cycas aculeata K.D.Hill & T.H.Nguyên
  • 巴拉望苏铁 Cycas aenigma K.D.Hill & A.Lindstr.
  • Cycas aenigma K.D.Hill & A.Lindstr.
  • Cycas afra hort. ex J.Schust., 1932
  • Cycas andamanica K. Prasad, M. V. Ramana, Sanjappa & B. R. P. Rao[7]
  • 角蘇鐵 Cycas angulata R.Br.,棱角苏铁
  • 阿奈卡尔苏铁 Cycas annaikalensis Rita Singh & P.Radha
  • 伊里安苏铁 Cycas apoa K.D.Hill
  • Cycas arenicola K.D.Hill
  • 北领地苏铁 Cycas armstrongii Miq.
  • 阿纳姆苏铁 Cycas arnhemica K.D.Hill
    • 阿纳姆苏铁原亚种 Cycas arnhemica subsp. arnhemica
    • 穆宁苏铁 Cycas arnhemica subsp. muninga
    • 纳加苏铁 Cycas arnhemica subsp. natja
  • Cycas badensis K.D.Hill
  • Cycas baiseensis Y.Y.Huang, Y.C.Zhong & Z.F.Lu
  • 寬葉蘇鐵 Cycas balansae Warb.
  • Cycas basaltica C.A.Gardner
  • 印度蘇鐵 Cycas beddomei Dyer,安得拉苏铁
  • Cycas bglswamyi D.D.Pant ex P.K.Agrawal, M.Akhtar & R.C.Srivast.
  • 叉叶苏铁 Cycas bifida (Dyer) K.D.Hill
  • Cycas boddami hort. ex J.Schust., 1932
  • 布干维尔苏铁 Cycas bougainvilleana K.D.Hill
  • 短刺苏铁 Cycas brachycantha K.D.Hill
  • Cycas brunnea K.D.Hill
  • 凱恩蘇鐵 Cycas cairnsiana ,凯恩斯苏铁
  • 灰岩苏铁 Cycas calcicola
  • 田野苏铁 Cycas campestris K.D.Hill
  • Cycas canalis K.D.Hill
  • 白苏铁 Cycas candida K.D.Hill
  • 马来苏铁 Cycas cantafolia Jutta, K.L.Chew & Saw, 2010
  • 尖竹汶苏铁 Cycas chamaoensis K.D.Hill
  • 葫蘆蘇鐵 Cycas changjiangensis N. Liu
  • 陈氏苏铁 Cycas chenii X. Gong & W. Zhou[8]
  • 乂安苏铁 Cycas chevalieri
  • 拳葉蘇鐵 Cycas circinalis L., 1753
  • 悬崖苏铁 Cycas clivicola K.D.Hill, 1999
  • 丘生苏铁 Cycas collina K.D.Hill, T.H.Nguyên & P.K.Lôc, 2004
  • 昆岛苏铁 Cycas condaoensis K.D.Hill
  • Cycas conferta
  • Cycas couttsiana K.D.Hill
  • 厚柄苏铁 Cycas crassipes
  • 渴望苏铁 Cycas cupida
  • Cycas curranii K.D.Hill
  • 德保蘇鐵 Cycas debaoensis Y. C. Zhong et C. J. Chen
  • Cycas desolata
  • 滇南苏铁 Cycas diannanensis
  • 长叶苏铁 Cycas dolichophylla
  • 无齿苏铁 Cycas edentata
  • 象足苏铁 Cycas elephantipes
  • 越南篦齒蘇鐵 Cycas elongata (Leandri) D.Yue Wang
  • 仙湖蘇鐵 Cycas fairylakea D. Y. Wang
  • 镰叶苏铁 Cycas falcata K.D.Hill
  • 鏽毛蘇鐵 Cycas ferruginea
  • 富寿苏铁 Cycas fugax
  • 鳞秕苏铁 Cycas furfuracea
  • 粉绿苏铁 Cycas glauca
  • 纤细苏铁 Cycas gracilis
  • 贵州苏铁 Cycas guizhouensis K. M. Lan et R. F. Zou
  • 海南蘇鐵 Cycas hainanensis C. J. Chen
  • 和平蘇鐵 Cycas hoabinhensis
  • 灰幹蘇鐵 Cycas hongheensis
  • 印度苏铁 Cycas indica
  • 无刺苏铁 Cycas inermis
  • 爪哇蘇鐵 Cycas javana
  • 棉兰老苏铁 Cycas lacrimans
  • 西澳苏铁 Cycas lanepoolei
  • 平顺苏铁 Cycas lindstromii
  • 陵水蘇鐵 Cycas lingshuigensis ,念珠苏铁
  • Cycas litoralis
  • 长柄叉叶苏铁 Cycas longipetiolula
  • 北澳苏铁 Cycas maconochiei
    • 北澳苏铁(原亚种) Cycas maconochiei subsp. maconochiei
    • 绵毛北澳苏铁 Cycas maconochiei subsp. lanata
    • 绿色北澳苏铁 Cycas maconochiei subsp. viridis
  • 大果苏铁 Cycas macrocarpa
  • 澳洲蘇鐵 Cycas media ,间型苏铁
    • 间型苏铁(原亚种) Cycas media subsp. media
    • 班克氏间型苏铁 Cycas media subsp. banksii
    • 剑型苏铁 Cycas media subsp. ensata
  • 大果蘇鐵 Cycas megacarpa K.D.Hill
  • 叉葉蘇鐵 Cycas micholitzii ,越南叉叶苏铁
  • Cycas micronesica K.D.Hill
  • 石山蘇鐵 Cycas miquelii
  • 山地苏铁 Cycas montana A.Lindstr. & K.D.Hill
  • 多羽叉叶苏铁 Cycas multifrondis
  • 多胚苏铁 Cycas multiovula
  • 多歧蘇鐵 Cycas multipinnata
  • 南印苏铁 Cycas nathorstii
  • Cycas nayagarhensis R. Singh, P. Radha and J.S. Khuraijam[9]
  • 光亮苏铁 Cycas nitida
  • 諾根查蘇鐵 Cycas nongnoochiae ,北榄坡苏铁
  • 昆士兰苏铁 Cycas normanbyana
  • 蛇紋岩蘇鐵 Cycas ophiolitica
  • Cycas orientis
  • Cycas orixensis
  • 粗柄苏铁 Cycas pachypoda
  • 攀枝花蘇鐵 Cycas panzhihuaensis L. Zhou et S. Y. Yang
  • 巴布亚苏铁 Cycas papuana
  • 篦齒蘇鐵 Cycas pectinata Buch.-Ham.
  • 岩石蘇鐵 Cycas petrae ,岩生苏铁
  • Cycas petraea
  • 闊葉蘇鐵 Cycas platyphylla
  • 班武里苏铁 Cycas pranburiensis S.L.Yang, W.Tang, K.D.Hill & Vatch., 1999
  • 粉霜苏铁 Cycas pruinosa Maconochie, 1978
  • 蘇鐵 Cycas revoluta Thunb.
  • 吕宋苏铁 Cycas riuminiana Porte ex Regel, 2013
  • 華南蘇鐵 Cycas rumphii Miq.
  • 东米萨米斯苏铁 Cycas sancti-lasallei Agoo & Madulid, 21012[10]
  • 石生苏铁 Cycas saxatilis
  • 新几内亚苏铁 Cycas schumanniana
  • 鸟瞰堡苏铁 Cycas scratchleyana
  • 大洋苏铁 Cycas seemannii [11]
  • 叉孢蘇鐵 Cycas segmentifida D. Y. Wang et C. Y. Deng
  • Cycas semota
  • 石山苏铁 Cycas sexseminifera F. N. Wei
  • 三亞蘇鐵 Cycas shanyagensis
  • 十万大山苏铁 Cycas shiwandashanica H.T.Chang & Y.C.Zhong
  • 雲南蘇鐵 Cycas siamensis
  • 密林蘇鐵 Cycas silvestris ,林生苏铁
  • 單羽蘇鐵 Cycas simplicipinna
  • 球形苏铁 Cycas sphaerica
  • 巽他苏铁 Cycas sundaica
  • 卡纳塔克苏铁 Cycas swamyi
  • 四川蘇鐵 Cycas szechuanensis Cheng et L. K. Fu
  • 台東蘇鐵 Cycas taitungensis
  • 台灣蘇鐵 Cycas taiwaniana Carruth.
  • 绿春苏铁 Cycas tanqingii
  • 北标苏铁 Cycas tansachana
  • 布罗德湾苏铁 Cycas terryana
  • 光果蘇鐵 Cycas thouarsii R. Br.
  • 下龙苏铁 Cycas tropophylla
  • Cycas tuckeri
  • 蝙蝠苏铁 Cycas vespertilio
  • 韋德蘇鐵 Cycas wadei ,库里昂苏铁
  • Cycas xipholepis
  • Cycas yorkiana
  • 雲南蘇鐵 Cycas yunnanensis
  • 三描礼士苏铁 Cycas zambalensis
  • 锡兰苏铁 Cycas zeylanica

保育狀況编辑

参考文献编辑

  1. ^ 1.0 1.1 1.2 Hill, Ken; Leonie Stanberg; Dennis Stevenson. The Cycad Pages. Genus Cycas. Royal Botanic Gardens Sydney. [2013-09-06]. (原始内容存档于2020-11-06). 
  2. ^ 2.0 2.1 Kew World Checklist of Selected Plant Families. [2016-07-24]. (原始内容存档于2020-04-13). 
  3. ^ 蘇鐵介紹. 中研院數位典藏資源網. [2011-04-14]. (原始内容存档于2012-01-12) (繁体中文). 
  4. ^ The world list of cycads, online edition. [2021-11-18]. (原始内容存档于2021-02-26) (英语). 
  5. ^ Nagalingum, N. S.; Marshall, C. R., Quental, T. B., Rai, H. S., Little, D. P., Mathews, S. Recent Synchronous Radiation of a Living Fossil. Science. 2011-10-20. doi:10.1126/science.1209926. 
  6. ^ Xi, Huihui; Wang, Yiqing; Pan, Yuezhi; Xu, Tian; Zhan, Qingqing; Liu, Jian; Feng, Xiuyan; Gong, Xun. Resources and protection of Cycas plants in China. Biodiversity Science. 2022-07-20, 30 (7): 21495. doi:10.17520/biods.2021495. 
  7. ^ Kothareddy Prasad, M. Venkat Ramana, Ravi prasad rao Boyina and Munivenkatappa Sanjappa. 2015. Cycas andamanica (Cycadaceae): A New Species from Andaman Islands, India. International Journal of Innovation Sciences and Research. 4(9); 473-476.
  8. ^ Wei Zhou, Meng-Meng Guan and Xun Gong. 2015. Cycas chenii (Cycadaceae), A New Species from China, and its Phylogenetic Position. Journal of Systematics and Evolution. 53(6); 489–498. DOI: 10.1111/jse.12153
  9. ^ Rita Singh, P. Radha and J.S. Khuraijam. 2015. A New Species, A New Combination And A New Subsection of Cycas from Odisha, northern Eastern Ghats of India. Asian Journal of Conservation Biology. 4(1); 3-14.
  10. ^ Agoo, E.M.G.; Madulid, D.A. 2012. Cycas sancti-lasallei (Cycadaceae), a New Species from the Philippines. Blumea - Biodiversity, Evolution and Biogeography of Plants. 57(2); 131-133. DOI: http://dx.doi.org/10.3767/000651912X657503
  11. ^ A.Braun. Micronesica 40: 169.

外部連結编辑