Кытай Җөмһүрияте

Кытай Республикасы (кыт. трад. 中華民國, гади. 中华民国, пиньинь Zhōnghuá Mínguó, палл. {{{4}}}; еш кына дәүләтнең төп территориясен тәшкил итүче Тайвань утравының исеме буенча Кытай Республикасын Тайва́нь дип атыйлар) — Көнчыгыш Азиядә урнашкан өлешчә танылган дәүләт. Элек бер партияле системалы һәм хакимияте барлык Кытайга җәелгән дәүләт була, бүгенге көндә исә Тайвань утравын һәм аның тирәсендәге вак утрауларны үз кулында тотучы демократик дәүләт. БМОга нигез салучыларның берсе була.

Кытай Җөмһүрияте
Байрак
Илтамга
Башкала Тәйбей
Халык саны 23 593 794 (август 2019, бәя) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1 гыйнвар 1912 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+08:00
Рәсми тел Тәйвән мандарины, кытай теленең тайвань диалекты, Сидик теле
География
Мәйдан 36,193 км²
Координатлар 24°N 121°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Чаң Кайши, Чаң Кайши, Чаң Кайши, Sün Yat-sen
Карта
Crefydd/Enwad Буддачылык, Даочылык, Кытай халык дине Edit this on Wikidata
Икътисад
Акча берәмлеге яңа Тәйвән дуллыры
Туу күрсәткече 1.07 (2021)[1]
КПҮИ 0.911 (2018)[2]
Джини коэффициенты 0.338 (2018)[3]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
Автомобил хәрәкәте ягы уң
Челтәр көчәнеше 110 вольт[4]
Телефон коды +886
ISO 3166-1 коды TW
ХОК коды ROC, TWN
Интернет домены .tw


Географик урнашуыүзгәртү

«Тайвань өлкәсе» дип үз эченә Тайвань, Пенху, Җиньмень, Мадзу һәм башка вак утрауларны үз эченә алучы һәм якынча 36 191 км² мәйдан биләүче территория атала.

Тайвань утравының озынлыгы 394 км һәм иң киң урынында 144 км тәшкил итә. Яр сызыгы озынлыгы 1566 км (Пенху архипелагы утрауларын да исәпкә кертеп). Материктан киңлеге 130дан 220 кмга кадәр булган Тайвань бугазы белән аерылган.

Дәүләт гимныүзгәртү

三民主義

三民主義,吾黨所宗,

以建民國,以進大同。

咨爾多士,為民前鋒;

夙夜匪懈,主義是從。

矢勤矢勇,必信必忠;

一心一德,貫徹始終。

Тайвань диалектындагы транскрипциясе:

Sān’mín’ chǔyì

Sān’mín’ chǔyì, wú dǎng sǒ chūng,

Yǐ jiàn Mín’guó, yǐ jìn Dàtóng.

Zī ě duō shì, wèi mín qiánfēng;

Sù yè fěi xiè, Zhǔyì shì cóng.

Shǐ qín shǐ yǒng, bì xìn bì chōng;

Yì xīn yì dé, guànchè shǐ chōng.

Путунһуа транскрипциясе:

Sānmín zhǔyì, wú dǎng suǒ zōng,

Yǐ jiàn mínguó, yǐ jìn dàtóng.

Zī ěr duō shì, wèimín qiánfēng;

Sùyè fěi xiè, zhǔyì shì cóng.

Shǐ qín shǐ yǒng, bì xìn bì zhōng;

Yīxīn yī dé, guànchè shǐzhōng.

Тәрҗемәсе:

San’min’ çui – bezneñ teräk:

İrekle ildä – xörriät.

Härbarçabız – yaqın tuğan,

Qaharmannar iñen quyğan.

Qıyu bulıyq, zatlı bulıyq,

İlebezne saqlap qalıyq.

Ber fikerdä, ber teläktä,

Urtaq maqsat – här yöräktä.

Бу гимн Кытай Җөмһүрияте байрагы күтәрелгәндә яки төшерелгәндә дәүләт гимныннан соң башкарыла. Әйтик, иртә белән мәктәпләрдә дәресләр башланыр алдыннан. Элегрәк ул “Тайпей Кытае” дип аталган такым Олимпия уеннарында беренче алтын медален яулап алгач та кулланылган иде.

Административ бүленешүзгәртү

Муниципалитетларүзгәртү

Кытай Республикасы тарафыннан кәнтрүл астында тотылган территорияләрнең административ бүленеше

市 [shì] шәһәр, муниципалитет

ШәһәрКытай иероглифларыПиньиньТрадицион инглиз язылышыЯзылу варианты
Тайпей臺北市, 台北市TáiběiTaipeiTaibei
Гаосюн高雄市GāoxióngKaohsiungGaoxiong

Өязләрүзгәртү

縣 (гади. 县) [xiàn] өяз, өлкә. (台灣省, 臺灣省)

Тайвань провинциясендә:

ӨязОригиналь аталышыПиньиньТрадицион (альтернатив) инглиз язылышыБашкала
Чжанхуа өязе彰化縣ZhānghuàChanghua (Zhanghua)Җаңхуа (彰化)
Җайи өязе嘉義縣JiāyìChiayi (Jiayi)Тайбао (太保)
Һсинҗу өязе新竹縣XīnzhúHsinchu (Xinzhu)Җубей (竹北)
Хуалән өязе花蓮縣HuāliánHualien (Hualian)Хуалән (花蓮)
Гаосөң өязе高雄縣GāoxióngKaohsiung (Gaoxiong)Феншан (鳳山)
Мәоли өязе苗栗縣MiáolìMiaoliМәоли (苗栗)
Нантоу өязе南投縣NántóuNantouНантоу (南投)
Пеңху өязе澎湖縣PénghúPenghu (Pescadores)Магуң (馬公)
Пиңдоң өязе屏東縣PíngdōngPingtung (Pingdong)Пиңдоң (屏東)
Тайҗоң өязе台中縣TáizhōngTaichung (Taizhong)Фенүан (豐原)
Танан өязе台南縣TáinánTainanСиниң (新營)
Тайпей өязе台北縣TáiběiTaipei (Taibei)Банчао (板橋)
Тайдоң өязе台東縣TáidōngTaitung (Taidong)Тайдоң (台東)
Таоюан өязе桃園縣TáoyuánTaoyuanТаоюан (桃園)
Илань өязе宜蘭縣YílánIlan (Yilan)Йилан (宜蘭)
Юнлин өязе雲林縣YúnlínYunlinДоулю (斗六)

Фуҗан провинциясендә: (福建省)

ӨязКытай иероглифларыПиньиньТрадицион (альтернатив) инглиз язылышыБашкала
Ләнҗаң өязе (Мадзу утраулары)連江縣LiánjiāngLienchiang (Lianjiang) яки Matsu Islands (Mazu Islands)Нанган (南竿)
Җинмен өязе金門縣JīnménKinmen яки Chinmen (Jinmen)Җинчең (金城)

Провинциаль муниципалитетлар (市)

ШәһәрКытай иероглифларыПиньиньТрадицион (альтернатив) инглиз язылышы
Җайи嘉義市JiāyìChiayi (Jiayi)
Хсинҗу新竹市XīnzhúHsinchu (Xinzhu)
Җилоң基隆市JīlóngKeelung яки Chilung (Jilung)
Тайҗоң台中市TáizhōngTaichung (Taizhong)
Тайнан台南市TáinánTainan

Халкыүзгәртү

2009 ел исәбе буенча Кытай Республикасы халык саны 23 119 772 кеше. Халык тыгызлыгы буенча ул дөньяда 15 урынны алып тора. Көнбатыш ярында халык тыгызлыгы көнчыгыш ярына караганда югарырак.

Халыкның күпчелеге шәһәр агломерацияләрендә яши. Алар арасында иң эреләре: Тайпей (6 607 115 кеше), Гаосюн (2 752 008), Тайчжун — Чжанхуа (2 161 327), Таоюань (1 814 437), Тайнань (1 237 886), Синьчжу (671 464), Цзяи (373 417). Барысы да көнбатыш ярда урнашканнар. Иң эре шәһәрләр: Тайпей (2 620 273), Гаосюн (1 526 128), Тайчжун (1 067 366), Тайнань (768 891), Синьчжу (396 983), Цзилун (390 299), Цзяи (272 718).

Милләтләр һәи телләрүзгәртү

Тайвань халкының 98 % — этник кытайлар (хань), 2 % — «гаошань»-аборигеннар (Тайвань утравының борынгы халкы). Рәсми тел — кытайча (гоюй), ләкин күпчелек кытай теленең тайвань һәм хакка диалектларында сөйләшә.

Мәдәниятүзгәртү

Динүзгәртү

Тайваньда дин тоту иреге Конституция нигезендә гарантияләнгән, һәм илдә төрле диннәр бар — барлыгы 26 дин рәсми рәвештә танылган, кешеләр теләсәләр, башка диннәргә ирекле рәвештә табына ала. Хөкүмәт статистикасы күрсәткәнчә, халыкның 94 % буддизм, даосизм һәм конфуций дине иярүчеләре булып киләләр, буддачылык тайваньлыларның якынча 35,1 % ы куллана торган иң популяр дин санала, ә аннан соң даосизм (33,0 %) килә. Христианлык (3,9 %) һәм Игуандао (3,5 %) өченче һәм дүртенче урында, азчылык ислам тарафдарлары бар. Якынча 18,7 % тайваньлы бер дингә дә ышанмый.

  1. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  2. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  3. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  4. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
🔥 Top keywords: Баш битПраһаФутбол буенча Россия җыелмасыАлманияӘрмәнстанXXVIII гасыр (б. э. к.)Модуль:ArgumentsSARS-CoV-2БрноФайл:Карта боевых действий на Востоке Украины.svgМахсус:ЭзләүГрадец-КраловеБенедикт XVIВикипедия:ЯрдәмУкраинаЧехияЛинц24 декабрьОстраваРоссияЙиглаваКукуруз25 гыйнварЛиберецМахсус:Соңгы үзгәртүләрАзәрбайҗанМодуль:Namespace detect/dataКарловы ВарыБилбаоҖәүдәт ХантимеровАбусехоЧеске-БудеёвицеЭлистаВашингтон (башкала)ТөркияСергей Антипов (1949)Усти-над-ЛабемМиннеаполисПлёмёр-ГотьеШвейцарияБеларусияСергей СкрябинПольшаИталияЗлинВирусларВикипедия:Җаваплылыктан баш тартуИлдус ГабдрахмановЭстонияСент-Мор-де-Турен (коммуна)ИндонезияЛәхстанВикипедия:Контактлар2024 елгы UCI дөнья турыСәләникМилош Земан2 декабрьАльбалат-де-ла-РибераМаҗарстан4 июньӘлегзәндрия (Вирҗиния)27 декабрьРадик ГалиәкбәровEva Elfie24 ноябрьВикипедия:TurındaҖон ӘдамсИл-76Джиро д’Италия 2024АлароМатбугат.руЯпониянең милли парламент китапханәсеВикипедия:ЭчтәлекФриант (Калифорния)ГрецияRRADВикипедия:Авторлык хокукларыПлевнонНАТОРоверето9 октябрьАвстрияНикарагуаДәүләтләрнең телефон кодлары исемлегеГөрҗистанОсерЮма (Аризона)Ярдәм:Википедиягә рәхим итегез!Дания ПатшалыгыНидерландларВикипедия:Җәмгыять үзәгеФоксборо (Массачусетс)Тайлер (Техас)КамбоджаИрландияБаварияЦуямаЗагребПортал:Хәзерге вакыйгалар