Итальян теле
Итальян теле (lingua italiana) – итальяннарның милли теле. Италиядә, Ватиканда, Сан-Маринода, Швейцариядә дәүләт теле.
Итальян теле | |
итал. italiano итал. Italiano | |
Кыскача исем | итальянский, італійська, italyanca, итолиёӣ, италиаг, италиански һәм italijanščina |
---|---|
Дәүләт | Италия[1] Сан-Марино[2] Швейцария[3] Ватикан[4] |
Барлыкка килү урыны | Граубюнден[d], Тичино кантуны[d], Истарска жупаниясе[d], Италия, Изола, Пиран һәм Сан-Марино |
Тел типологиясе | SVO[d], слоговой язык[d], существительное, потом прилагательное[d][5] һәм язык pro-drop[d] |
Килешләр | баш килеш[d] |
Грамматик заманы | прошедшее отдалённое[d], имперфект изъявительного наклонения[d], хәзерге заман, present perfect[d], претерит[d], плюсквамперфект[d], настоящее условное[d], условное прошедшее[d], настоящее время сослагательного наклонения[d], прошедшее время сослагательного наклонения[d], имперфект сослагательного наклонения[d], subjunctive pluperfect[d], present imperative[d], настоящее неопределённое[d], инфинитив прошедшего времени[d], participle I[d], причастие прошедшего времени[d], present gerund[d] һәм past gerund[d] |
Мәелләр | хикәя фигыль[d], шарт фигыль[d], шарт фигыль төркемчәсе[d], боерык фигыль[d], инфинитив[d], причастие[d] һәм герундий[d] |
Грамматик җенескә ия | ир заты[d] һәм хатын-кыз заты[d] |
Имеет грамматическую категорию лица | первое лицо единственное число[d], второе лицо единственное число[d], третье лицо мужской род единственное число[d], третье лицо женский род единственное число[d], первое лицо множественное число[d], второе лицо множественное число[d], третье лицо мужской род множественное число[d] һәм третье лицо женский род множественное число[d] |
Язу | итальян әлифбасы[d] һәм латин язуы |
Телне көйләүче | Академия делла Круска[d] |
Сөйләшүчеләр саны | 64 800 000 кеше кеше (2019)[6] |
Телнең ЮНЕСКО статусы | иминлектә[d][7] |
Ethnologue каталогында телнең статусы | 1 National[d] |
Кайда өйрәнелә | итальянистика[d] |
Һәштәге | italian |
Имеет спряжения | первое спряжение в итальянском[d], второе спряжение в итальянском[d] һәм третье спряжение в итальянском[d] |
Социаль медиаларда күзәтүчеләре | 16 588 |
Кыскарулар җәдвәле аббревиатурасы | итал. |
Веб-сайт Stack Exchange | italian.stackexchange.com |
Викимедиа проектларында тел коды | it |
Итальян теле Викиҗыентыкта |
Әлифбаүзгәртү
Хәреф | Әйтелеш |
---|---|
A a | /a/ |
B b | /b/ |
С с | /k/ /tʃ/ |
D d | /d/ |
E e | /e/ /ɛ/ |
F f | /f/ |
G g | /ɡ/ /dʒ/ |
H h | - |
I i | /i/ /j/ |
L l | /l/ |
M m | /m/ |
N n | /n/ |
O o | /o/ /ɔ/ |
P p | /p/ |
Q q | /k(w)/ |
R r | /r/ |
S s | /s/ /z/ |
T t | /t/ |
U u | /u/ /w/ |
V v | /v/ |
Z z | /ts/ /dz/ |
Грамматикаүзгәртү
Исемүзгәртү
Итальян телендә исемнәр җенес буенча аeрыла, ике род бар. Җенесне аеру өчен артикльләр һәм кушымчалар кулланыла.
Китап – Il libro
Məктəп – La scuola
Исемнең сан категориясе бар. Күплек санын ясау өчен исемнең кушымчалары үзгәрә:
o → i | e → i | a → e |
Libro (китап) – Libri (китаплар)
Scuola (мəктəп) – Scuole (мəктəплəр)
Итальян телендә килеш төшенчәсе юк. Килеш кушымчалары урынына бәйлекләр (предлоглар) кулланыла.
Без мəктəпкə барабыз. – Noi andiamo a scuola.
Мəскəүдəн кайтам. – Io torno da Mosca.
Мансурның китабы. – Il libro di Mansur.
Зат алмашлыкларыүзгәртү
Зат | Берлек саны | Күплек саны |
---|---|---|
1 | io (мин) | noi (без) |
2 | tu (син) | voi (сез) |
3 | lui (ул) lei (ул) Lei (Сез, әдәп белән) | loro (алар) |
Фигыльүзгәртү
Итальян телендә фигыльнең инфинитив формасы -are, -ere, -ire кушымчасы белән ясала.[8]
arrivare – килергә
ripetere – кабатларга
dormire – йокларга
Хәзерге заман (Il Presente)үзгәртү
I төрләнеш | II төрләнеш | III төрләнеш | ||
---|---|---|---|---|
parlare | scrivere | dormire | finire | |
(io) | parlo сөйлим | scrivo язам | dormo йоклыйм | finisco бетерәм |
(tu) | parli сөйлисең | scrivi язасың | dormi йоклыйсың | finisci бетерәсең |
(lui) | parla сөйли | scrive яза | dorme йоклый | finisce бетерә |
(noi) | parliamo сөйлибез | scriviamo язабыз | dormiamo йоклыйбыз | finiamo бетерәбез |
(voi) | parlate сөйлисез | scrivete язасыз | dormite йоклыйсыз | finite бетерәсез |
(loro) | pàrlano сөйлиләр | scrìvono язалар | dòrmono йоклыйлар | finìscono бетерәләр |
Билгеле үткән заман (Il Passato Prossimo)үзгәртү
essere/avere + үткән заман сыйфат фигыль
mangiare | |
---|---|
(io) | ho mangiato ашадым |
(tu) | hai mangiato ашадың |
(lui) | ha mangiato ашады |
(noi) | abbiamo mangiato ашадык |
(voi) | avete mangiato ашадыгыз |
(loro) | hanno mangiato ашадылар |
Тәмамланмаган үткән заман (L'Imperfetto)үзгәртү
parlare | |
---|---|
(io) | parlavo сөйли идем |
(tu) | parlavi сөйли идең' |
(lui) | parlava сөйли иде |
(noi) | parlavamo сөйли идек |
(voi) | parlavate сөйли идегез |
(loro) | parlavano сөйли иделәр |
Искәрмәләрүзгәртү
- ↑ ScriptSource - Italy
- ↑ ScriptSource - San Marino
- ↑ ScriptSource - Switzerland
- ↑ ScriptSource - Vatican State
- ↑ Dryer M. Всемирный атлас языковых структур — 2013.
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675
- ↑ Красная книга языков ЮНЕСКО
- ↑ Berloco 2018
Чыганакларүзгәртү
- Simone, Raffaele (2010). Enciclopedia dell'italiano. Treccani.
- Berloco, Fabrizio (2018). The Big Book of Italian Verbs: 900 Fully Conjugated Verbs in All Tenses. With IPA Transcription, 2nd Edition. Lengu. . https://books.google.it/books?id=DYynDwAAQBAJ&pg=PA3#v=onepage&q&f=false.
- Palermo, Massimo (2015). Linguistica italiana. Il Mulino. .
Сылтамаларүзгәртү
Шулай ук карагызүзгәртү
Бу тел турында мәкалә төпчеге. Сез, аны тулыландырып, проектка булыша аласыз. |