Pars

Kedigiller familyasından bir büyük kedi türü

Pars (Panthera pardus), leopar olarak da bilinir, kedigiller (Felidae) familyasından Panthera cinsinin 4 büyük kedi türünden biri. Önceleri parsın, aslan ve panterin melezi olduğu düşünülüyordu. Leopar ismi de Latince Leo (aslan) ile panter manasında kullanılan Pard kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. İlk doğa bilimciler leopar ve panterleri renkleriyle değil de panterin daha uzun olan kuyruğunu dikkate alarak kuyruk uzunluklarıyla ayırmışlardır.

Panthera pardus
Yaşadığı dönem aralığı: 2,58-0 myö
Pleyistosen-Günümüz[1][2] 
Pars
Korunma durumu

Hassas (IUCN 3.1)[3]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
Alt takım:Feliformia
Familya:Felidae
Alt familya:Pantherinae
Cins:Panthera
Tür:P. pardus
İkili adlandırma
Panthera pardus
(Linnaeus, 1758)
Dağılımı
Pars yavrusu
Devrilmiş bir ağaç dalının üstünde oturan pars, Kenya

Özelliklerideğiştir

Pars; aslan, kaplan ve jaguardan sonra en büyük cüsseye sahip dördüncü büyük kedi türüdür. Erkek parsın boyu yaşadığı bölgeye değişmekle birlikte ortalama 90 santimetre olan kuyruk dahil 2,40 metreye kadar olabilir. Ağırlığı 90 kiloya erişebilir. Erkekler dişilerden %20-%40 kadar daha büyük olabilir. Diğer büyük kedilere göre uzun gövdesine göre daha kısa bacaklara sahiptir. Büyük kedilerin içinde en iyi ağaca tırmanabilen türdür. Geniş pençelerinde sivri ve keskin tırnakları, kısa ve toparlak kulakları, göz alıcı parlaklıkta kısa tüylü postu vardır. Post rengi ve tüy uzunluğu yaşam alanına göre değişmekle beraber, parlak sarımsı kahverengiden koyu sarımsı pas rengine kadar farklılık gösterebilir. Üstünde siyah benekler bulunur.

Birçok kişi parsı jaguar ile karıştırır. Jaguardan farklı olarak beneklerinin içlerinde siyahlık bulunmaz. Çene ve kafa yapıları da jaguara göre daha küçüktür. Boğazlarının altında siyah noktalardan oluşan kolye benzeri çizgi vardır. Alt kısımları beyazdır. Gövdesinin üçte ikisi kadar da kuyrukları vardır. Postlarının üstündeki siyah benekleri, yapraklar arasında daha kolay kamufle olarak sezdirmeden avına yaklaşmasını sağlar. Postunun üstündeki benekler, insanların parmak izi gibi her bireyde farklılık gösterir. Parslarda melanistik siyah renkli olanlara da rastlanır. Siyah renkli olanlarına panter denildiği de olur. Bilim adamları önceleri siyah renkli parsları farklı bir tür olarak tanımlamalarına rağmen, sonradan farklı bir tür olmadığına karar vermişlerdir. Siyah renkli parsların postlarına bakıldığında belirsiz de olsa benekler görülebilir. Kardeş yavrulardan biri normal renkte olurken diğeri siyah olabilir. Çekingen ve ihtiyatlıdır. Duyuları çok kuvvetlidir. Bu özelliklerinin yanında avladıkları avları bazen sırtlan sürülerine kaptırırlar.

Taksonomideğiştir

Panthera pardus türüne bağlı alttürler (2024):

  1. Panthera pardus adersi
  2. Panthera pardus adusta
  3. Panthera pardus bedfordi
  4. Panthera pardus brockmani
  5. Panthera pardus delacouri
  6. Panthera pardus fusca
  7. Panthera pardus iturensis
  8. Panthera pardus japonensis
  9. Panthera pardus jarvisi
  10. Panthera pardus kotiya
  11. Panthera pardus melas
  12. Panthera pardus millardi
  13. Panthera pardus nimr
  14. Panthera pardus orientalis
  15. Panthera pardus pardus
  16. Panthera pardus saxicolor
  17. Panthera pardus shortridgei
  18. Panthera pardus sindica

Yaşam şeklideğiştir

Gizlenmekteki mahareti yüzünden parsı bulmak aslan veya çitayı bulmaktan daha zordur. Parslar, bulundukları yere çok iyi uyum sağlar. Gündüz tehlike sezdiğinden gece avlanmayı tercih eder. Gündüz öğle sıcağında sık otların veya bir ağacın dalında uyumayı tercih ederler. Bu nedenle sabahın erken veya akşam saatlerinde aktif olurlar. İnsanlara görünmemeyi tercih eder. Ağaca çıkmada çok ustadırlar. Cüssesine göre çok güçlü olduğu için yakaladığı geyik ve domuz gibi ağır avları bile ağaca çıkarabilir. Sesi güçlü bir homurtuya, gıcırtılı bir kükremeye benzer. Her zaman benzer eşle yaşamadığı gibi bazıları aynı eşle yaşar.

Dağılımıdeğiştir

Afrika'nın sıcak bozkırlarından Hindistan ve Malezya yarım adasının yağmur ormanları ve Çin'in karla kaplı soğuk dağlıklarına kadar olan ormanlarda, çalılıklarda, fundalıklarda, yarı çöl ortamda ya da kayalık dağ yamaçlarında yaşayabilirler. Siyah bireylere Afrika’da rastlanmazken Hindistan ve uzak doğunun orman alanlarında yaşayan popülasyonlarda rastlanabilir.

Türkiye'deki varlığıdeğiştir

Türkiye'deki varlığı ile ilgili son resmî kayıt 17 Ocak 1974 tarihinde Ankara'nın Beypazarı ilçesinin 5 km batısında bulunan Bağözü köyünde Havva Köksal'a saldırması sonrasında vurularak öldürülmesiyle gerçekleşti.[4] 2001 yılında Doğu Akdeniz Bölgesi Dandi mevkiinde ve Doğu Karadeniz Bölgesi Müsikli Deresi'nde, 2004 yılında da Doğu Karadeniz Bölgesi Pokut Yaylası'nda görüldüğü iddia edilmiştir.

2010 yılında Siirt'te Gabar Dağı yakınlarında öldürülen pars fotoğrafı, 1974 yılından beri Türkiye'de parsla ilgili ele geçen ilk somut kanıt niteliğindedir. Ayrıca parsın cesedinin fotoğrafla belgelenmesi Türkiye'de hala popülasyonunun devam ettiği yönündeki iddiaları yeniden canlandırmıştır.[5] 2013 yılının Kasım ayında Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde görülmüş ve nesli tükenmekte olan pars av tüfeğiyle vurularak öldürülmüştür.[6]

18 Temmuz 2015 tarihinde Tunceli'nin Pülümür ilçesine bağlı Boğalı köyü Karagöz Deresi'nde, uzun süre su içerisinde kalmış ölü bir hayvan olduğu ihbarı üzerine Doğa Koruma ve Milli Parklar ekiplerince gen tespiti ve DNA analizleri için TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'ne gönderilmesinin ardından yapılan açıklamada yavru hayvanın Anadolu parsı olduğu ispatlanmıştır.[7][8][9] Şırnak ilindeki biyoçeşitliliğin araştırıldığı bir çalışmada kullanılan fotokapanlarla 2018 Temmuz ve Aralık aylarında ve son olarak 2019 Kasım ayında olmak üzere aynı bireye ait olduğu düşünülen 3 ayrı fotoğrafı çekilmiştir (Araştırma makalesi 05.05.2021 tarihinde yayımlanmıştır).[10][11]

Kaynakçadeğiştir

Dış bağlantılardeğiştir

🔥 Top keywords: Anasayfa2024 Türkiye yerel seçimleri için yapılan anketlerÖzel:AraII. MehmedFacebookYouTubeKadir İnanır2024 Türkiye yerel seçimleriII. MuradOsmanlı padişahları listesiTürkiyeMurat KurumRamazan BayramıRecep Tayyip ErdoğanBahar (dizi)2019 Türkiye yerel seçimleri2024 Avrupa Futbol ŞampiyonasıKadir GecesiEkrem İmamoğluMustafa Kemal AtatürkMynetMuhammedOrhan GaziTürkiye millî futbol takımıJülide KuralBarış BoyunTurgut AltınokYeniden Refah PartisiOsmanlı İmparatorluğuAtatürk İlkeleriOrganelDemet EvgarInstagramCumhuriyet Halk PartisiHüma HatunKaragöz ve HacivatLozan AntlaşmasıAdalet ve Kalkınma PartisiBurçlar2023 Türkiye genel seçimleriÜlkeler listesiII. BayezidMusaKavimler GöçüVikipedi:Vikibahar 2024Osman Gaziİstanbul belediye başkanları listesiYunus Emreİslam'ın beş şartıHalkların Eşitlik ve Demokrasi PartisiÜmit ÖzdağKaramanoğulları BeyliğiI. SelimI. KleopatraI. SüleymanTürkiye'nin illeriAlâeddin Bey (Osman Gazi'nin oğlu)Nüfusuna göre Türkiye'nin illeriCristiano RonaldoSurvivor 2024: All StarMuhsin YazıcıoğluCumhuriyetGibi bölümleri listesiAydın AyaydınİstanbulAhmet Mahmut ÜnlüNecmettin ErbakanII. Dünya SavaşıI. Gülbahar Hatun27 MartTürkiye cumhurbaşkanları listesiPaskalyaMilliyet (gazete)Milliyetçi Hareket PartisiGülşah Hatunİsmailağa CemaatiAyasofyaToprak RazgatlıoğluTürkiye'deki siyasi partiler listesiİstanbul'da 2024 Türkiye yerel seçimleriTürkiye İş BankasıHamza DağFatih ErbakanI. Muradİsmail Özdağlarİstanbul'da Mart 2019 Türkiye yerel seçimleriİstanbul'un FethiDevrim (otomobil)IV. MuradBuğra GülsoyUğur YücelDevalüasyonÇinEcem ÖzkayaDünya Tiyatro GünüÇanakkale Savaşıİzmir İktisat KongresiI. MehmedHakan Fidan