Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı

Kazakistan'da bulunan bir tabiat koruma alanı

Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı KazakçaАқсу-Жабағылы қорығы, Aqsu-Jabağyly Qoryğy; RusçaAксу-Жабаглинский заповедник , Aksu-Zhabaglinskiy zapovednik), Orta Asya'nın en eski tabiatı koruma alanıdır. Kazakistan Cumhuriyeti'nin güney eyaletinde yer almaktadır. Tanrı Dağları'nın kuzey-batı sıradağlarını kapsar. Adı, bölgenin en büyük nehri olan Aksu'dan ve bölgenin kuzey kesiminde yer alan Zhabagly sıradağlarından gelmektedir.

Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı
Ақсу-Жабағылы қорығы
Alan türüTabiatı koruma alanı
DevletKazakistan
FederasyonTürkistan Eyaleti
Koordinatları42°22′44″K 70°36′35″D / 42.37889°K 70.60972°D / 42.37889; 70.60972
Kapladığı alan1.319.339 km2 (326.016.000 akre)
Kuruluş tarihi1926
Kşi- ve Ülken Kaindy nehirleri arasındaki plato, Zhabagly dağları, Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı
Aksu Kanyonu, Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı

Coğrafyadeğiştir

Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, batı Tanrı Dağları'nda, Talasskiy Alatau'nun batı kesimleirnde yer almaktadır. Doğu sınırını Kırgızistan, güney sınırını Maidantal nehri vadisi ve Özbekistan ile sınırlandırmaktadır. Batıda bölge Kızılkum, kuzeyde Karatau Dağları ile çevrilidir. Tanrı Dağlarıdoğuya ve güneye doğru uzanır. Bölge, Güney Kazakistan Eyaletindeki Tyul'kubaskiy- ve Lengerskiy-Rayon idari bölgesi içinde yer almaktadır. Tabiatı Koruma Alanı 131.934 hektarlık bir alana yayılmıştır. Tabiatı Koruma Alanı'nın rakımı 1100 – 4236 m arasında değişmektedir. Başlıca sıradağlar kuzeyde Zhabagly, orta kısımda Talasskiy Alatau, güneyde Baldybrektau ve Ugamskiy Alatau'dur. Budağlar, eğimsiz platolardan yükselen dik yamaçlar oluştururlar. Güney bölgesindeki Sayram Zirvesi, Koruma Alanı'nın en yüksek zirvesidir. Dağlık alan Jabaglı, Aksu ve Baldırbek nehirleri tarafından bölünmüştür ve bu nehirlerin hepsi batı yönünde Seyhun'a doğru akar ve ardından Aral Denizi'ne boşalır. Aksu Nehri, 500 m derinliğindeki Aksu Kanyonu'nu oluşturur. Kanyona koruma alanının güney kısmında yer alan dar bir yaya köprüsünden yürüyerek ulaşılabilmektedir.

Jeolojideğiştir

Tabiatı koruma alanındaki en baskın anakaya paleozoik kireç taşı, dolomit ve karbonlu tüftür.[1] Yaylalarda ve eteklerinde kalın lös birikmiştir. Perm dönemine ait silisli magmatik ana kaya çok daha az sıklıkta görülür.[kaynak belirtilmeli]

Flora ve bitki örtüsüdeğiştir

Aksu-Zhabagly Tabiatı Koruma Alanı, 1312 damarlı bitkiye vsahipliği yapar.[2] En büyük cinslerden bazıları Astragalus, Gagea, Allium, Carex ve Oxytropis'tir. Yerli yabani elma (Malus sieversii, yabani üzüm (Vitis vinifera) ve birkaç yabani lale türü (örn. Tulipa greigii) gibi Kazakistan'ın kırmızı kitabında nesli tükenmekte olarak listelenen 44 nadir bitki türü bulunmaktadır.[3] Koruma alanının alçak rakımları, ilkbaharda renkli bir geofit örtüsü oluşturan yarı çöl, maki ve bozkır ile kaplıdır. Dağ kuşağı, Juniperus seravshanica ve Juniperus semiglobosa ile seyrek ardıç ormanlarının ve Avrupa Sibirya ve Orta Asya bitkilerinin geliştiği çayırların bir mozaiğidir. Aksu Kanyonu, Malus sieversii ve Türkistan akçaağacı (Acer turkestanicum) ile bazı orman parçalarını barındırır. Daha yüksek rakımlarda, alpin-altı ve alpin kuşağında, Onobrychis echidna'lı çayırlar, uzun bitki örtüsü ve küçük çim toplulukları ile Carex melanantha ve Kobresia persica'lı kısa çim alanları görülür. Ana nehirler boyunca söğüt ve huş ormanları görülür. Bölgede kayrak bitki örtüsü sık görülür ve nadir soğan türleri Allium karataviense'ye ev sahipliği yapar, ayrıca bu bölgelerde Iris willmottiana ve Tulipa kaufmanniana da görülebilir.[4]

Faunadeğiştir

Koruma alanında, Kazakistan'ın kırmızı kitabında yüksek tehlike altında olarak listelenen 44 memeli türü bulunmaktadır.[5] En belirgin tür, nadiren görülen kar leoparıdır. Himalaya boz ayısı, Tanrı Dağları argalisi (Ovis ammon karelini), Hint oklu kirpisi (Hystrix indica) ve Menzbier dağ sıçanı biraz daha sık görülür.

Kaynakçadeğiştir

  1. ^ Gosudarstvennaya Geologicheskaya Karta SSSR: K-42-XVII (Vannovka), Severo-Tyan’shanskaya seriya. Masshtab 1:200 000. (K-42-XVII [Vanovka], 1989.
  2. ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 16.
  3. ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 17-21.
  4. ^ "Celestial Silk Road 5th-21st June 2016". viranatura.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2015. 
  5. ^ A.F. Kovshar (Ed.): Monitoring biologicheskogo raznoobraziya Zapovednika Aksu-Dzhabagly. In: Tethys Biodiversity Research. Tom 1, S. 21-23.
🔥 Top keywords: Anasayfa2024 Türkiye yerel seçimleri için yapılan anketlerÖzel:AraII. MehmedFacebookYouTubeKadir İnanır2024 Türkiye yerel seçimleriII. MuradOsmanlı padişahları listesiTürkiyeMurat KurumRamazan BayramıRecep Tayyip ErdoğanBahar (dizi)2019 Türkiye yerel seçimleri2024 Avrupa Futbol ŞampiyonasıKadir GecesiEkrem İmamoğluMustafa Kemal AtatürkMynetMuhammedOrhan GaziTürkiye millî futbol takımıJülide KuralBarış BoyunTurgut AltınokYeniden Refah PartisiOsmanlı İmparatorluğuAtatürk İlkeleriOrganelDemet EvgarInstagramCumhuriyet Halk PartisiHüma HatunKaragöz ve HacivatLozan AntlaşmasıAdalet ve Kalkınma PartisiBurçlar2023 Türkiye genel seçimleriÜlkeler listesiII. BayezidMusaKavimler GöçüVikipedi:Vikibahar 2024Osman Gaziİstanbul belediye başkanları listesiYunus Emreİslam'ın beş şartıHalkların Eşitlik ve Demokrasi PartisiÜmit ÖzdağKaramanoğulları BeyliğiI. SelimI. KleopatraI. SüleymanTürkiye'nin illeriAlâeddin Bey (Osman Gazi'nin oğlu)Nüfusuna göre Türkiye'nin illeriCristiano RonaldoSurvivor 2024: All StarMuhsin YazıcıoğluCumhuriyetGibi bölümleri listesiAydın AyaydınİstanbulAhmet Mahmut ÜnlüNecmettin ErbakanII. Dünya SavaşıI. Gülbahar Hatun27 MartTürkiye cumhurbaşkanları listesiPaskalyaMilliyet (gazete)Milliyetçi Hareket PartisiGülşah Hatunİsmailağa CemaatiAyasofyaToprak RazgatlıoğluTürkiye'deki siyasi partiler listesiİstanbul'da 2024 Türkiye yerel seçimleriTürkiye İş BankasıHamza DağFatih ErbakanI. Muradİsmail Özdağlarİstanbul'da Mart 2019 Türkiye yerel seçimleriİstanbul'un FethiDevrim (otomobil)IV. MuradBuğra GülsoyUğur YücelDevalüasyonÇinEcem ÖzkayaDünya Tiyatro GünüÇanakkale Savaşıİzmir İktisat KongresiI. MehmedHakan Fidan