Ил Түмэн

Ил Түмэн — Саха Өрөспүүбүлүкэтин парлаамена. Биир палааталаах.

Ил Түмэн Саха

Устуоруйатауларыт

Бэйэтин силиһин Ил Түмэн былыргы Арассыыйа империятыгар баар буола сылдьыбыт Степной Дууматыттан тардар. Онтон

Сэбиэскэй былаас олохтоммутун кэннэ норуот бэрэстэбиитэллэрэ 1922 с. сэтинньитигэр ыҥырыллыбыт Сэбиэттэргэ киирбиттэрэ. Ол Сэбиэттэр I Бүтүн Саха сиринээҕи Тэрийэр (Учредительнай) Сийиэскэ дэлэгээттэри талбыттара. Бу сийиэс 1922 сыл ахсынньы 27 күнүттэн 1923 сыл тохсунньу 19 күнүгэр дылы буолбута.

1937 сыллаахха Саха АССР Конституцията уларыйбытын түмүгэр Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтэ олохтоммута уонна 1938 сыл кулун тутар 26 күнүгэр быыбар түмүгэр 130 киһилээх састааба талыллыбыта.

1992 сыл муус устар 27 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сэбиэтин XII уочарата суох сиэссийэтигэр саҥа Конституция олоххо киирбитэ (бу туһунан быһаарыныы муус устар 4 күнүгэр Үрдүкү Сэбиэтинэн ылыныллыбыт эбит). Бу Конституция нуорматынан үрдүкү сокуону оҥорор (законодательный, представительный) уонна хонтуруоллуур өрөспүүбүлүкэ уорганынан Ил Түмэн буолбута — норуот талар Судаарыстыба Мунньаҕа. Кини бу иннинэ боломуочуйатын тохтоппут СӨ Үрдүкү Сэбиэтин салҕааччыта (преемнига) буолар. Ил Түмэн үлэтэ Конституцияннан уонна СӨ «Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин туһунан» сокуонунан барар.

1993 сыл ахсынньы 12 күнүгэр Ил Түмэн бастакы састаабыгар 56 дьокутаат талыллыбыт: Өрөспүүбүлүкэ палаататыгар — 35, Бэрэстэбиитэллэр Палааталарыгар — 21.

2002 сыл ахсынньы 29 күнүгэр биир палааталаах парлаамеҥҥа быыбар буолбута (III ыҥырыы).

2008 сыл кулун тутар 2 күнүгэр төрдүс ыҥырыылаах быыбар буолбута. Манна саҥа булкаас систиэмэ киллэриллибитэ: дьокутааттар куорпустарын аҥаара (35 киһи) урукку курдук биирдии мандааттаах уокуруктартан талыллыбыттара, оттон иккис аҥаара — баартыйалар испииһэктэринэн.

Омугунануларыт

Ылыллыбыт сирэ[1]

ОмуктараI ыҥырыытаII ыҥырыытаIII ыҥырыыта
ахсааннара%ахсааннара%ахсааннара%
Сахалар3160,74973,23855,0
Нууччалар1427,41319,42739,2
Эбээннэр11,923,022,8
Эбэҥкилэр11,9--11,4
Украиналар35,834,511,4
Ньиэмэстэр11,9----
Барыта51-67-69-

Быһаарыыларуларыт

Сигэлэруларыт

Официальнай саайта: http://il-tumen.sakha.ru/ Архыыптаммыт 2011, Муус устар 21 күнүгэр.

Өссө маны көруларыт

🔥 Top keywords: Сүрүн сирэйМиссуриБаhрейн2023 сылИндонезияАрассыыйа федерациятын социальнай каартатаБиир ньыгыл АрассыыйаБикипиэдьийэ:Саҕалааччыларга көмөБикипиэдьийэ:Бу туһунанКатегория:КанаадаСахалыы ааттарБикипиэдьийэ:Түмсүү сирэБикипиэдьийэ:Пресс-релиз/2013-14 Саҥа дьыллааҕы марафон (нууччалыы)БоруллуоАналлаах:Саҥа уларытыыӨбрүөпэ СойууһаБикипиэдьийэ:Хааччахтааһын сиэрэМесси, Лионель1938Бикипиэдьийэ:Бүк охсунууАрассыыйаБикипиэдьийэЮпитерБикипиэдьийэ тыл испииһэгэАналлаах:КөрдөөһүнУраанайЛэкээрик мэкчиргэ1922ТүркийэЧарлз ДикенсБикипиэдьийэ:Түргэн индексWiki59Кытай Дьон ӨрөспүүбүлүкэтэКытайОруосКатегория:400 сыллаахха төрөөбүттэрБороҥ хаасКырбыйКөмүс Балык (сулустар бөлөхтөрө)Крокус Сити Һолл сиригэр терактХалыып:Бу күн:02-25Категория:Олунньу 3 күнүгэр төрөөбүттэрКофеҮрүҥ хахханХалыып:Бу күн:11-18Матрица (математика)Бикипиэдьийэ:Кэпсэтэр сирАшвагандаАмерика Холбоһуктаах ШтааттараСаха тылаОбама МишелХардааччыСан Томе уонна ПринсипиРене ДекартЛээби отСри ЛанкаАустралиа1989 сылӨзбек тылИзбеков Иоаким ДмитриевичБыраансыйаСингапурАналлаах:Тус ырытар сиримАфганистанЛатыын тылаСаҥа ДьылКуурд тыллараАзербайдьанТыл үөрэҕэБикипиэдьийэ:Ааптар быраабаОрдуктук сананыы (комплекс)Кулун тутар 28Аан дойду иккис сэриитэТутулуктаах сирGmailДезоксирибонуклеиннаах аһыыбаИндонезия тылаБикипиэдьийэ:Кыттааччы тус сирэйэБикипиэдьийэ:Ханнык баҕарар Бикипиэдьийэҕэ баар буолуохтаах ыстатыйалар тиһиктэрэФизикаХолбоhуктаах нацияларИсторияСирияСомоҕо домохНепалКатегория:1853Киһи-аймах бас билиитэБикипиэдьийэ:Бастыҥ ыстатыйаларИгирэлэр (сулустар бөлөхтөрө)ГрузияCreative CommonsБоготаКувейт1981 сылБиики СонунБикипиэдьийэ:Категорияларынан көрдөөһүнИранБилэ:Flag of the United States.svg