Waluta

Pieniądz obowiązujący w danym państwie lub powszechnie akceptowany środek płatniczy

Waluta (wł. valuta „wartość” z łac. valere „być silnym, mieć moc”), jednostka monetarna – nazwa pieniądza obowiązującego w danym państwie.Nazwę tę stosuje się przede wszystkim w kontekście wymiany międzynarodowej.Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych.Skrótowe oznaczenie waluty (np. GBP), to ustandaryzowany, trzyliterowy kod przyjęty przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Dwie pierwsze litery oznaczają kraj, w którym dana waluta obowiązuje (np. GB – Great Britain), a trzecia to zazwyczaj inicjał danej waluty (P – Pound).

Charakterystykaedytuj

Współcześnie w prawie wszystkich państwach świata istnieje tylko jedna podstawowa jednostka monetarna oraz jakaś jednostka mniejsza, zwana zdawkową (najczęściej jest to jedna setna, rzadziej tysięczna, inne stosunki są bardzo rzadkie: np. w Mauretanii i na Madagaskarze jest to jedna piąta, w Wietnamie i w Chińskiej Republice Ludowej – jedna dziesiąta, która potem ponownie dzieli się na dziesięć jednostek drugiego rzędu), a wszystkie banknoty i monety są okrągłymi wielokrotnościami tych jednostek – 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 (czasem występują też półokrągłe – 3, 15, 25) itd. W prawie każdym państwie, gdzie najmniejszą jednostką jest jedna setna, całkowita liczba nominałów będących jednorazowo w obiegu wynosi 15 (np.: 0,01, 0,02, 0,05, 0,10, 0,20, 0,50, 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500). W przypadku państw, gdzie waluta ma tylko wartości całkowite lub inflacja wymusza rezygnację z niskich wartości, ten zakres odpowiednio się przesuwa (np.: 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000, 20000, 50000) tak, aby w obiegu zawsze była podana liczba nominałów, chociaż są wyjątki, np.: w Czechach – 12 nominałów, w Polsce – 14 nominałów do czasu wprowadzenia do obiegu banknotu 500 zł. Od 10 lutego 2017 roku w Polsce w obiegu jest 15 nominałów.

Waluta jest wtedy środkiem rozliczeniowym (czyli miernikiem wartości) oraz środkiem regulowania płatności (należności i zobowiązań) w transakcjach międzynarodowych.

O walucie krajowej mówimy, gdy mamy na myśli jednostkę monetarną danego kraju (ale tylko taką, która występuje na rynku międzynarodowym). Walutę zagraniczną rozumiemy natomiast jako zagraniczny środek płatniczy, środki i instrumenty monetarne używane do dokonywania płatności i transferów pieniężnych z jednego obszaru walutowego do drugiego. Do waluty zagranicznej zalicza się zagraniczne monety, banknoty, depozyty w bankach zagranicznych oraz inne zagraniczne płynne, krótkookresowe roszczenia finansowe.

Aby jednostka monetarna danego kraju stała się walutą w obrocie międzynarodowym, musi być wymienialna na inne waluty (zobacz: wymienialność waluty).

O tym jaki jest stosunek wymiany między dwiema walutami (w tym krajowa wobec zagranicznej) informuje kurs walutowy. Waluty są przedmiotem obrotu na rynkach (kursy są więc ustalane w sposób rynkowy). Dla oficjalnych transakcji oraz celów informacyjnych banki centralne ustalają i ogłaszają krajowe kursy wymiany walut (np. EBC, NBP)[1].

Rodzaje walutedytuj

Spośród obecnie istniejących walut największe znaczenie mają: dolar amerykański, euro, frank szwajcarski, funt brytyjski, yuan oraz jen japoński.

Waluty można klasyfikować w różny sposób, jednakże najczęściej dzieli się je ze względu na ich znaczenie w międzynarodowych stosunkach finansowych na:

  • waluty twarde – waluty wymienialne praktycznie w każdym miejscu i czasie (np. dolar amerykański)
  • waluty słabe (miękkie) – waluty o ograniczonej wymienialności, nie wolno ich wywozić z kraju, bądź też ich wywóz podlega dużym restrykcjom (np. dinar tunezyjski).

Waluty poszczególnych państwedytuj

Europaedytuj

Unia Europejskaeurokorona duńskakorona szwedzkakorona czeskaforint węgierskizłoty polskilew bułgarskilej rumuński
Europa Zachodnia (pozostałe)frank szwajcarskikorona norweskafunt szterlingkorona islandzkakorona Wysp Owczychfunt manxfunt Jerseyfunt Guernseyfunt gibraltarski
Europa Wschodniarubel rosyjskihrywna ukraińskarubel białoruskilej mołdawskirubel naddniestrzański
Półwysep Bałkańskidenar macedońskidinar serbskibośniacka marka transferowalek albańskilira turecka
Zakaukaziedram armeńskimanat azerbejdżańskilari gruziński
Uwagi
San MarinoSan Marino należy do strefy euro, dlatego oficjalną walutą jest euro; dodatkowo bite są monety kolekcjonerskie w scudo.
JoanniciJoannici biją własne monety scudo do celów kolekcjonerskich.

Jednostki zdawkoweedytuj

(Kursywą oznaczono jednostki monetarne państw Unii Europejskiej przed wprowadzeniem euro oraz wcześniejsze waluty innych państw przed ostatnią zmianą, np. przed denominacją). Zobacz też: strefa euro.

Azjaedytuj

Środkowaafgani afgańskitenge kazachskisom kirgiskitugrik mongolskirubel rosyjskisomoni tadżyckimanat turkmeńskisum uzbecki
Wschodniayuan chińskidolar hongkońskijen japońskipataca Makauwon północnokoreańskiwon południowokoreańskidolar tajwański
Południowo-Wschodniadolar Bruneiriel kambodżańskirupia indonezyjskakip laotańskiringgit malezyjskikiat Mjanmypeso filipińskiedolar singapurskibat tajskidolar amerykański (Timor Wschodni) • đồng wietnamski
Południowataka bengalskangultrum bhutańskirupia indyjskarupia malediwskarupia nepalskarupia pakistańskarupia lankijska
Zachodniadram armeńskimanat azerbejdżańskidinar Bahrajnufunt egipskilari gruzińskirial irańskidinar irackinowy szekel izraelskidinar jordańskidinar kuwejckifunt libańskirial omańskirial Katarurial saudyjskifunt syryjskinowa lira tureckadirham ZEArial jemeński

Jednostki zdawkoweedytuj

Amerykaedytuj

Ameryka Północna dolar bermudzkidolar kanadyjskikorona duńska (Grenlandia) • euro (Saint-Pierre i Miquelon) • dolar amerykański
Ameryka Środkowa dolar Belizecolon kostarykańskiquetzal gwatemalskilempira honduraskapeso meksykańskiecórdoba nikaraguańskabalboa panamskadolar amerykański (Salwador)
Karaiby florin arubańskidolar bahamskidolar Barbadosudolar kajmańskipeso kubańskiepeso kubańskie wymienialnepeso dominikańskiedolar wschodniokaraibski (Anguilla, Antigua i Barbuda, Dominika, Grenada, Montserrat, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny) • euro (Gwadelupa, Martynika, Saint-Barthélemy, Saint-Martin) • gourde haitańskidolar jamajskigulden antylskidolar Trynidadu i Tobagodolar amerykański (Bonaire, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Portoryko, Saba, Sint Eustatius, Turks i Caicos, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych)
Ameryka Południowa peso argentyńskieboliviano boliwijskiereal brazylijskipeso chilijskiepeso kolumbijskieeuro (Gujana Francuska) • funt falklandzkidolar gujańskiguarani paragwajskisol peruwiańskidolar surinamskidolar amerykański (Ekwador) • peso urugwajskiebolivar wenezuelski

Jednostki zdawkoweedytuj

Afrykaedytuj

Północdinar algierskifunt egipskidinar libijskiugija mauretańska dirham marokańskifunt sudańskidinar tunezyjski
Centrumkwanza angolskafrank burundyjskifrank CFA (Kamerun, Republika Środkowoafrykańska, Czad, Kongo, Gwinea Równikowa, Gabon)frank Demokratycznej Republiki Kongafrank rwandyjski · funt południowosudański
Zachód

escudo Republiki Zielonego Przylądkadalasi gambijskiecedi ghańskiefrank gwinejskidolar liberyjskinaira nigeryjskadobra Wysp Świętego Tomasza i Książęcejsierraleoński leonefrank CFA (Benin, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwinea Bissau, Mali, Niger, Senegal, Togo)

Wschód

frank komoryjskifrank dżibutyjskinakfa erytrejskabirr etiopskiszyling kenijskirupia seszelskaszyling somalijskiszyling Somalilanduszyling tanzańskiszyling ugandyjski

Południepula botswańskaeuro (Reunion, Majotta) • loti sotyjskiekwacha malawijskaariary malgaskimetical mozambickidolar namibijskifunt Świętej Helenypołudniowoafrykański randlilangeni Suazikwacha zambijskadolar Zimbabwe

Jednostki zdawkoweedytuj

Australia i Oceaniaedytuj

Niezależne państwadolar amerykański (Federacja Mikronezji, Wyspy Marshalla, Palau)dolar australijski (Australia, Kiribati, Nauru, Tuvalu)dolar nowozelandzkidolar Fidżikina papuaskatala samoańskapaʻanga tongijskavatu vanuatuańskiedolar Wysp Salomona
Posiadłości australijskiedolar australijski (Norfolk, Wyspa Bożego Narodzenia, Wyspy Kokosowe)
Posiadłość brytyjskadolar nowozelandzki (Pitcairn)
Posiadłości francuskiefrank CFP (Nowa Kaledonia, Polinezja Francuska, Wallis i Futuna)
Posiadłości nowozelandzkiedolar nowozelandzki (Niue, Tokelau, Wyspy Cooka)
Posiadłości amerykańskiedolar amerykański (Guam, Mariany Północne, Samoa Amerykańskie)

Jednostki zdawkoweedytuj

Waluty terytoriów zależnych oraz waluty nieoficjalne lub obecnie nieużywaneedytuj

Europaedytuj

Azjaedytuj

Amerykaedytuj

Afrykaedytuj

Australia i Oceaniaedytuj

Międzynarodowe jednostki rozliczenioweedytuj

Przypisyedytuj

Linki zewnętrzneedytuj

  1. Kursy krzyżowe dla wybranej waluty – Investing.com [online], Investing.com Polska [dostęp 2019-03-20] (pol.).
🔥 Top keywords: Baike: Strona głównaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024Specjalna:SzukajMichał WośFacebookZbigniew ZiobroMistrzostwa Europy w piłce nożnejPatrycja Kotecka-ZiobroMichał ProbierzReprezentacja Polski w piłce nożnej mężczyznJarosław GromadzińskiNicola ZalewskiWaliaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024 (eliminacje)BaltimoreWojciech SzczęsnyRajmund MillerFranciszek Longchamps de Bérier (ur. 1969)Jeruzal (powiat miński)Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2020YouTubePolskaKrzysztof Kwiatkowski (polityk)Jakub PiotrowskiTaras RomanczukMagdalena Sroka (ur. 1979)Robert LewandowskiWielkanocKanał AugustowskiWielka Orkiestra Świątecznej PomocyAdam MarczakEliminacje Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2024/BarażeLamna śledziowaWielki CzwartekBarbara BlidaZmarli w marcu 2024Zamek w StobnicyLionel MessiMistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2026Francis Scott Key Bridge27 marcaReprezentacja Walii w piłce nożnej mężczyznKarolina RosińskaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2016Przemysław WiplerMistrzostwa świata w piłce nożnej mężczyznKoleń pospolityWarszawaProblem trzech ciał (powieść)Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2022EurokorpusDaniel James (piłkarz)Przemysław Frankowski (piłkarz)Triduum PaschalnePaweł DawidowiczRoman Longchamps de BérierJeruzal (województwo łódzkie)Stadion Olimpijski w BerlinieŚmigus-dyngusLyndon B. JohnsonFranciszek Longchamps de Bérier (1912–1969)Janusz Korwin-MikkeKolekcja samochodów sułtana BruneiWielka ŚrodaJan Bednarek (piłkarz)Wielka BrytaniaMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2028Magdalena BiejatAnna SzymańczykMichał Olszewski (duchowny katolicki)RosjaAdam BodnarSelekcjonerzy reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyznMariusz GosekPaweł ŚlizBartosz SalamonRobert OppenheimerNATOGrażyna TrelaIzabela KunaGareth BaleMarcin PrzydaczStany ZjednoczoneWładysław II JagiełłoFernando SantosPoranek kojotaNiemcyMistrzostwa Europy w Piłce Nożnej 2024/Grupa DGruzjaWielki PiątekMarina Łuczenko-SzczęsnaVolksparkstadionFlaga czerwono-czarnaUkrainaMetamfetaminaRanking FIFARudolf HößPokolenie ZDariusz Szpakowski