Departementen van Frankrijk

Bestuurslaag tussen regio's en gemeentes

Het departement (Frans: département) is de derde bestuurslaag in Frankrijk, te vergelijken met provincies in België en Nederland, na het nationale niveau en het (recentere, hogere) niveau van de regio's (régions). Departementen zijn op hun beurt weer onderverdeeld in arrondissementen (arrondissements) en kantons (cantons), die weer bestaan uit de gemeenten (communes). Voorheen was elk kanton steeds deel van een enkel arrondissement, dit is na de herindeling van de kantons, besloten in 2013 en van kracht sinds 2015, niet langer altijd zo.

Overzicht van de bestuurlijke indeling Frankrijk

Frankrijk telt 101 departementen: 96 "metropolitane" departementen (die behoren tot de Métropole, het 'moederland' Europees Frankrijk) en 5 overzeese departementen, op eilanden die ver buiten Europa liggen (Franse Antillen en Indische Oceaan nabij Madagaskar) en in Zuid-Amerika.

Oorspronkelijk vervulden de departementen zowel een administratieve als een electorale rol, maar daar zijn in de 21ste eeuw een aantal veranderingen in gekomen:

In elk departement is de prefect de vertegenwoordiger van de nationale regering. Naar hem worden het administratief bestuur van het departement, evenals zijn zetel en de hoofdplaats, préfecture (prefectuur) genoemd. Het politiek bestuur van het departement wordt door de voorzitter van de Conseil départemental geleid.

Geschiedenisbewerken

Departementale indeling gezien ten opzichte van de historische provincies

Frankrijk werd in de tijd van de Franse Revolutie op deze manier ingedeeld om de oude, feodale indeling te vervangen. Daarvoor was Frankrijk een overlappende structuur van gouvernementen en generaliteiten met sterk verschillende statuten en privileges en van zeer ongelijke grootte (de oude provincies van Frankrijk). De indeling in departementen zorgde voor gebieden die rekening hielden met de geografische omstandigheden en de bereikbaarheid voor de burgers maar die tegelijk toch min of meer grenzen van de oude indeling respecteerden. Bij de naamgeving van de departementen is wel bewust afgeweken van de oude provincienamen: de meeste departementen, behalve de eilanden, zijn genoemd naar waterlopen of gebergten. Op 22 december 1789 werd een wet aangenomen die de nieuwe indeling van kracht verklaarde. Oorspronkelijk waren er 83 departementen. In die tijd had ieder departement 36 leden in een eigen gekozen vertegenwoordiging, die op hun beurt een permanent uitvoerend bestuur aanstelden.

Al op 28 pluviôse van het jaar VIII (17 februari 1800) werd deze opzet gewijzigd en stelde het centraal gezag in Parijs prefecten aan. Bij de wet van 10 augustus 1871 werd de Commission départementale ingesteld. Deze organisatie zou tot 1982 ongewijzigd blijven. In dat jaar werd een wet op de decentralisatie aangenomen, die de departementen een grotere zeggenschap gaf, vooral in economische zaken. Ten slotte werd bij de wet van 2 maart 1985 het uitvoerend gezag, tot dan in handen van de benoemde prefect, overgedragen aan de voorzitter van de verkozen Algemene Raad.

Door gebiedsuitbreiding en splitsingen is het aantal Europese departementen sindsdien uitgebreid tot de huidige 96.

Nummeringbewerken

De Franse departementen werden in 1922 in alfabetische volgorde genummerd.

De nummering komt onder andere voor op de kentekenplaten van auto's (op kentekenplaten uitgegeven voor 15 april 2009 als de laatste twee cijfers van het kenteken, op kentekenplaten uitgegeven vanaf 15 april 2009 als vermelding op het blauwe randje rechtsonder op de plaat), en als de eerste twee cijfers van de postcodes.

Overzichtskaart van Franse departementen (2008) met de regio's toen in gebruik

Lijst van departementenbewerken

De nummering is alfabetisch op het deel van de naam dat vet is.

01 Ain26 Drôme51 Marne76 Seine-Maritime (voorheen Seine-Inférieure)
02 Aisne27 Eure52 Haute-Marne77 Seine-et-Marne
03 Allier28 Eure-et-Loir53 Mayenne78 Yvelines (afgesplitst van 78 Seine-et-Oise)
04 Alpes-de-Haute-Provence (voorheen Basses-Alpes)29 Finistère54 Meurthe-et-Moselle79 Deux-Sèvres
05 Hautes-Alpes30 Gard55 Meuse80 Somme
06 Alpes-Maritimes31 Haute-Garonne56 Morbihan81 Tarn
07 Ardèche32 Gers57 Moselle82 Tarn-et-Garonne
08 Ardennes33 Gironde58 Nièvre83 Var
09 Ariège34 Hérault59 Nord84 Vaucluse
10 Aube35 Ille-et-Vilaine60 Oise85 Vendée
11 Aude36 Indre61 Orne86 Vienne
12 Aveyron37 Indre-et-Loire62 Pas-de-Calais87 Haute-Vienne
13 Bouches-du-Rhône38 Isère63 Puy-de-Dôme88 Vosges
14 Calvados39 Jura64 Pyrénées-Atlantiques (voorheen Basses-Pyrénées)89 Yonne
15 Cantal40 Landes65 Hautes-Pyrénées90 Territoire de Belfort
16 Charente41 Loir-et-Cher66 Pyrénées-Orientales91 Essonne (afgesplitst van 78 Seine-et-Oise)
17 Charente-Maritime42 Loire67 Bas-Rhin92 Hauts-de-Seine (afgesplitst van 75 Seine en 78 Seine-et-Oise)
18 Cher43 Haute-Loire68 Haut-Rhin93 Seine-Saint-Denis (afgesplitst van 75 Seine en 78 Seine-et-Oise)
19 Corrèze44 Loire-Atlantique (voorheen Loire-Inférieure)69D Rhône (afgesplitst van 69 Rhône)94 Val-de-Marne (afgesplitst van 75 Seine en 78 Seine-et-Oise)
2A Corse-du-Sud (Zuid-Corsica, afgesplitst van 20 Corse)45 Loiret69M Métropole de Lyon (afgesplitst van 69 Rhône)95 Val-d'Oise (afgesplitst van 78 Seine-et-Oise)
2B Haute-Corse (Opper-Corsica, afgesplitst van 20 Corse)46 Lot70 Haute-Saône971 Guadeloupe (Antillen)
21 Côte-d'Or47 Lot-et-Garonne71 Saône-et-Loire972 Martinique (Antillen)
22 Côtes-d'Armor (voorheen Côtes-du-Nord)48 Lozère72 Sarthe973 Guyane (Zuid-Amerika)
23 Creuse49 Maine-et-Loire73 Savoie974 Réunion (Indische Oceaan)
24 Dordogne50 Manche74 Haute-Savoie976 Mayotte (Indische Oceaan)
25 Doubs75 Paris (afgesplitst van 75 Seine, tot 1795 Paris geheten)

Genummerde gebieden buiten Frankrijkbewerken

Gebied
980 MonacoIn gebruik als postcode bij de Franse posterijen
09999 AndorraDoor de Franse posterijen als postcode voorgesteld maar door Andorra geweigerd. De code ligt voor de hand omdat Andorra grenst aan Ariège, waarvan de postcodes met 09 beginnen.
986 Wallis en FutunaOverzees territorium
987 Frans-Polynesië
988 Nieuw-Caledonië

Opgeheven Franse departementenbewerken

DepartementPrefectuurPeriode
CorsicaBastia1790-1793
Rhône-et-LoireLyon
Mont-BlancChambéry1792-1815
75 Seine tot 1795 Paris gehetenParijs1792-1968
78 Seine-et-OiseVersailles
GoloBastia1793-1811
LiamoneAjaccio
Alpes-MaritimesNice1793-1814
20 CorsicaAjaccio1811-1975
91 Algiers1943-1962
92 Oran
93 Constantine
94 Territoires du Sud
95 Marokko1943-1956
96 Tunesië
975 Saint-Pierre en MiquelonSaint-Pierre1976-1985

Oude Franse departementen, nu buiten Frankrijkbewerken

Nederlandenbewerken

Departement[2]Prefectuur[2]Periode
Dyle (Dijle)Bruxelles (Brussel)1795-1814
Escaut (Schelde)Gand (Gent)
Forêts (Wouden)Luxembourg (Luxemburg)
Jemmape, later JemappesMons (Bergen)
Lys (Leie)Bruges (Brugge)
Meuse-Inférieure (Nedermaas)Maëstricht (Maastricht)
Deux-Nèthes (Twee Neten)Anvers (Antwerpen)
Ourt(h)eLiège (Luik)
Sambre-et-Meuse (Samber en Maas)Namur (Namen)
Bouches-du-Rhin (Monden van de Rijn)Bois-le-Duc ('s-Hertogenbosch)1810-1814
Bouches-de-l'Escaut (Monden van de Schelde)Middelbourg (Middelburg)
Bouches-de-la-Meuse (Monden van de Maas)La Haye (Den Haag)1811-1814
Bouches-de-l'Yssel (Monden van de IJssel)Zwolle
Ems-Occidental (Westereems)Groningue (Groningen)
Frise (Friesland)Leeuwarden
Yssel-Supérieur (Boven-IJssel)Arnhem
Zuyderzée (Zuiderzee)Amsterdam

Duitslandbewerken

Departement[2]Prefectuur[2]Periode
Mont-Tonnerre (Donnersberg)Mayence (Mainz)1798-1814
Rhin-et-Moselle (Rijn en Moezel)Coblence (Koblenz)
Roër (Roer)Aix-la-Chapelle (Aken)
Sarre (Saar)Trèves (Trier)
Bouches-de-l'Elbe (Monden van de Elbe)Hambourg (Hamburg)1811-1814
Bouches-du-Weser (Monden van de Weser)Brême (Bremen)
Ems-Supérieur (Boven-Eems)Osnabrück
Ems-Oriental (Oostereems)Aurich
LippeMünster

Italiëbewerken

Departement[2]Prefectuur[2]Periode
Doire (Dor(i)a Baltea)Ivrée (Ivrea)1802-1814
MarengoAlexandrië (Alessandria)
Pô (Po)Turin (Turijn)
SésiaVerceil (Vercelli)
SturaConi (Cuneo)
TanaroAsti1802-1805
Apennins (Apennijnen)Chiavari1805-1814
Gênes (Genua)Gênes (Genua)
MontenotteSavone (Savona)
ArnoFlorence (Firenze)1808-1814
Méditerranée (Middellandse Zee)Livourne (Livorno)
OmbroneSienne (Siena)
TaroParme (Parma)
RomeRome1809-1814
TrasimèneSpolète (Spoleto)

Zwitserlandbewerken

Departement[2]Prefectuur[2]Periode
LémanGenève1798-1813
Mont-TerriblePorrentruy (in Bern)1793-1800
SimplonSion (Sitten, in Vallais=Wallis)1810-1813

Griekenlandbewerken

Departement[2]Prefectuur[2]Periode
Corcyre (Korkyra)Corfou (Korfoe)1797-1799
Ithaque (Ithaka)Argostoli1797-1798
Mer-Égée (Egeïsche Zee)Zante (Zakynthos)1797-1798

Spanjebewerken

Departement[2]Prefectuur[2]PeriodeDepartement[2]Prefectuur[2]Periode
Bouches-de-l'ÈbreLerida1812-1813Bouches-de-l'Èbre-MontserratBarcelone (Barcelona)1813-1814
MontserratBarcelone (Barcelona)
SègrePuigcerdaSègre-TerGérone (Gerona)
TerGérone (Gerona)

Ook in sommige grote overzeese bezittingen (koloniaal imperium buiten Europa), meer speficiek in de volkskolonie Algerije, waren er nog Franse departementen.

Koloniaal Algerijebewerken

Departement[2]Prefectuur[2]PeriodeDepartement[2]Prefectuur[2]VanafDepartement[2]Prefectuur[2]Periode
Alger (Algiers)Alger (Algiers)1848-1962
MédéaMédéa1957-1962
AumaleAumale1958-1959
OrléansvilleOrléansville (Chlef)1957-1962
Tizi-OuzouTizi Ouzou1957-1962
OranOran1848-1962
MostaganemMostaganem1957-1962
TiaretTiaret1957-1962
TlemcenTlemcen1957-1962
SaïdaSaïda1958-1962
ConstantineConstantine1848-1962
BôneBône1955-1957
SétifSétif1957-1962
BougieBougie1958-1959
BatnaBatna1957-1962
Territoires du Sud (Zuidelijk woestijngebied)1902-1957OasisOuargla1957-1962
SaouraColomb-Béchar1957-1962

Zie ookbewerken

🔥 Top keywords: HoofdpaginaSpeciaal:ZoekenBart Verbruggen (voetballer)Witte DonderdagPasenSpecial:MyPage/zeusmodepreferences.jsDwars door VlaanderenChatGPTLenny KuhrDef RhymzGoede VrijdagBart De PauwBaltimore (Maryland)White Boy RickPirates of the Caribbean (filmserie)Rob OudkerkWout van AertEuropees kampioenschap voetbal 2024David CohenFacebookLouisa JanssenPegidaRobert OppenheimerJoodse Raad voor AmsterdamRichard SerraJoshua BrenetRonde van VlaanderenNederlandVirrie CohenJob CohenHumphrey CampbellXHamsterGoede WeekZomertijdSpeciaal:RecenteWijzigingenElla-June HenrardSphinx (televisieserie)Cleopatra VIITadzjikistanClarence SeedorfEmma Moortgat3 Body ProblemYouTubeFrancis Scott Key Bridge (Baltimore)Eurovisiesongfestival 202427 maartMatteo JorgensonJohan NeeskensLijst van personen overleden in maart 2024User:Mbch331/NuwegZionismeLiesa NaertJoy (2015)Maurizio GucciJoost KleinRichard WagnerAntisemitismeRote Armee FraktionGeorgiëAbraham Asscher (1880-1950)Emma BaleMia FarrowMathieu van der PoelVincent van GoghSALTOShell PernisKanariebergKeira KnightleyPokiVrijmetselarijJort KelderFrank VercruyssenFrederieke LeeflangErnst Daniël SmidBelgiëMarianne VosCollectie P. en N. de BoerSean CombsWikiEndrick FelipeThierry BaudetKen MilesStille ZaterdagDe Mol (televisieprogramma)Zaak-De PauwLionel MessiNederlandse Omroep StichtingFranz KafkaEva JinekPatrizia ReggianiNederlands voetbalelftal (mannen)Adolf HitlerJavaanse tijgerRobert Edwin PearyLijst van landnummers in de telefonie op volgorde van zoneIKEAFritz WepperGaslightingEuropees kampioenschap voetbal mannen