Communistische Partij van de Sovjet-Unie

Partij in Rusland (1922-1991)

Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU) (Russisch: Коммунисти́ческая па́ртия Сове́тского Сою́за (КПСС), Kommoenistitsjeskaja partija Sovetskogo Sojoeza, (KPSS)) was de Sovjet-Russische communistische partij van 1922 tot 1991. Ze heette van 1905 tot 1911 Sociaaldemocratische Partij van Rusland; van 1917 tot 1918 Bolsjewistische Partij (Bolsjewieken). Van 1918 tot 1922, toen de Sovjet-Unie nog niet bestond, heette de voorganger van de CPSU de Russische Communistische Partij en hadden de afzonderlijke landen die later opgingen in de Sovjet-Unie ook afzonderlijke communistische partijen. Na de vorming van de Sovjet-Unie in 1922 besloot men dat er een centrale partij moest komen met afzonderlijke afdelingen voor de republieken, geleid door Lenin. Op die manier ontstond de CPSU.

Communistische Partij van de Sovjet-Unie
Logo
Geschiedenis
Opgericht1 januari 1912
Opheffing29 augustus 1991
Ontstaan uitRussische Sociaaldemocratische Arbeiderspartij
Opgegaan inCommunistische Partij van de Russische Federatie (twee jaar na opheffing is de partij heropgericht)
Algemene gegevens
Actief inSovjet Unie
KrantPravda
RichtingExtreemlinks
IdeologieCommunisme, Marxisme-leninisme
KleurenRood
Portaal  Portaalicoon  Politiek

De CPSU bestond uit autonome partijafdelingen, die de naam droegen van de betreffende regio's, ASSR's en SSR's. In 1925 werd de partij, onder leiding van Stalin, omgenoemd tot de All-Unie Communistische Partij. In augustus 1991 verloor de CPSU haar monopoliepositie en werd de partij verboden.

Namenbewerken

Opbouwbewerken

De opbouw van de CPSU was als volgt:

  • De partijleden kozen een Partijcongres.
  • Het partijcongres koos de leden van het Centraal Comité (bestuur).
  • Omdat het Centraal Comité slechts enkele malen per jaar bijeen kwam, koos men een Politbureau (Politiek Bureau) als dagelijks bestuur (tussen 1952 en 1964 presidium geheten) en het Secretariaat.


Politiek in de Sovjet-Unie


Politiek van de Sovjet-Unie


Portaal   Politiek

Partijcongresbewerken

Het vijfjaarlijkse Partijcongres is in theorie het hoogste orgaan van de CPSU. De afgevaardigden die naar een partijcongres werden gestuurd werden op getrapte wijze gekozen. Tijdens een partijcongres kozen de leden het Centraal Comité.

In juli 1990 vond het laatste partijcongres plaats.

Centraal Comitébewerken

Zie Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Om de partij te besturen tussen de partijcongressen in koos men tijdens het partijcongres het Centraal Comité. Het Centraal Comité dat in 1986 tijdens het 27ste Partijcongres werd gekozen bestond uit 307 leden[1][2] met stemrecht en 107 leden 'zonder stemrecht (de zgn. kandidaat-leden). Omdat het Centraal Comité in principe maar twee keer per jaar bijeenkwam - soms vaker, bijvoorbeeld om een nieuwe secretaris-generaal te kiezen - werd het Politbureau (Politiek Bureau) gekozen. Secretarissen van het Centraal Comité waren meestal lid van het Politbureau.

Politbureaubewerken

Zie Politbureau van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Politbureau, afkorting van Politiek Bureau, werd gekozen door het Centraal Comité om de partij tussen de sessies van dit orgaan te besturen. In theorie moest het Politbureau verantwoording afleggen aan het Centraal Comité, ook was het Politbureau ondergeschikt aan het Centraal Comité. In praktijk maakte het Politbureau de dienst uit in zowel de partij als in de USSR. Het Politbureau bestond uit zowel stemhebbende en niet stemhebbende (kandidaat-)leden.

In de tijd van Michail Gorbatsjov (1985-1991) vergaderde het Politbureau iedere week op donderdag.[3] De inhoud van de vergaderingen bleef grotendeels geheim, maar vanaf de jaren 1980 verschenen er korte verslagen van zittingen van het Politbureau in de pers. Hoewel in de partijstatuten niet was vastgelegd wie de vergaderingen van het Politbureau leidde, was het duidelijk dat deze vergaderingen werden voorgezeten door de secretaris-generaal.

Het Politbureau bestond meestal uit 15 à 25 leden.

Secretariaatbewerken

Zie Secretariaat van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Secretariaat werd net als het Politbureau door het Centraal Comité gekozen en ging over de centrale administratie van de partij. Het Secretariaat ging over de lidmaatschappen en kon leden royeren.

Om lid te worden van de CPSU moest men zich goed laten onderrichten in de leer van het marxisme-leninisme. Daarna volgde een proefperiode (kandidaat-lidmaatschap), was men waardig bevonden dan werd men als lid opgenomen in de partij. Lokale partijsecretarissen moesten het Secretariaat op de hoogte houden van economische vorderingen in hun gebied. Leden die lid waren van zowel het Politbureau als het Secretariaat behoorden tot de machtigste partijleden. Hoofd van het Secretariaat was de secretaris-generaal, de leider van de CPSU.

Secretaris-generaalbewerken

Zie Secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De secretaris-generaal van de CPSU was het hoofd van het Secretariaat en tevens lid van het Politbureau. Omdat hij de zittingen van Politbureau voorzat was hij partijleider en, omdat het Politbureau het beleid van het land bepaalde, tevens de facto leider van de USSR.

In de praktijk was de secretaris-generaal van CPSU dus de belangrijkste man van USSR.

Orgburobewerken

Zie Orgburo van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Orgburo, afkorting van Organisatorisch Bureau, bestond van 1919 tot 1952 en gold als sub-comité van het Politbureau. Het Orgburo werd gekozen door het Centraal Comité en ging over de partijorganisatie. Veel Orgburoleden waren tevens lid van het Politbureau en de bevoegdheden van Orgburo en Politbureau overlapten elkaar. Een secretaris van het Centraal Comité van de CPSU hield supervisie over het Orgburo. In 1952, tijdens het 19e partijcongres, werd het Orgburo opgeheven en de bevoegdheden ervan werden overgedragen aan het vergrote Secretariaat.

Andere partijorganenbewerken

De Centrale Controle Commissie onderzocht schendingen van partijdiscipline en verwerkte royementen. De Centrale Controle Commissie keek het werk na van partijleden op verantwoordelijke economische posten.
De Centrale Auditorscommissie controleerde de boekhouding van de CPSU. Deze commissie werd gekozen door het partijcongres. Lidmaatschap van de Centrale Auditorscommissie stond gelijk aan kandidaat-lidmaatschap van het Centraal Comité. De Centrale Auditorscommissie kende ook een presidium (Bureau) voor de dagelijkse gang van zaken.

Partijorganisatie op lager niveaubewerken

De laagste vorm van partijorganisatie was de partijcel (партийная ячейка) of primaire partijorganisatie (первичная партийная организация). Er bestond al een partijcel als er meer dan twee partijleden vergaderden, in theorie bestond zij uit meerdere leden die een straat of installatie (plant) vertegenwoordigden. Het bestuur van een partijcel bestond uit een partijbureau (партийное бюро, партбюро) geleid door een bureausecretaris (секретарь партбюро). De partijorganisatie van een collectieve boerderij (Kolchoz), staatsboerderij (sovchoz) en fabrieksniveau werden partijcomités of partkoms (партком) genoemd onder leiding van een partkom-secretaris (секретарь парткома).

Op het niveau van een rajon werden partijcomités raikom (райком) genoemd, op oblast-niveau obkom (обком), vroeger, tot 1929, gubkom (губком) genoemd (naar de bestuurlijke eenheid goebernija) en gorkom (горком) op stedelijk niveau.

Op hoger niveau kent men provinciale en regionale partijcomités voor de provincies en regio's en partijbesturen van autonome (ASSR) en volwaardige (SSR) deelrepublieken, die weer bestaan uit een Centraal Comité en Politbureau.

Partijen in de unierepubliekenbewerken

De hieronder genoemde partijen waren de bij de CPSU (of voorloper Russische Communistische Partij (bolsjewieken)) aangesloten communistische partijen in de deelrepublieken van de USSR. N.B.: Tot 1952 droegen alle communistische partijen het achtervoegsel "bolsjewieken", bijv. Communistische Partij (bolsjewieken) van Oekraïne, Communistische Partij (bolsjewieken) van Oezbekistan, etc.

WapenSovjetrepubliekCommunistische partijJaar van oprichtingJaar van ontbindingOpvolger
Russische SFSRCommunistische Partij van de RSFSR
Коммунистическая партия РСФСР[4]
19901991Communistische Partij van de Russische Federatie (1993-heden)
Oekraïense SSRCommunistische Partij van Oekraïne
Комуністична Партія України
19181991Communistische Partij van Oekraïne (1993-2015)[5]
Wit-Russische SSRCommunistische Partij van Wit-Rusland
Коммунистическая партия Белоруссии
19171991Communistische Partij van Wit-Rusland (1996-heden)
Wit-Russische Linkse Partij "Een Rechtvaardigde Wereld" (1991-heden)[6]
Oezbeekse SSRCommunistische Partij van Oezbekistan
Oʻzbekiston Kommunistik Partiyasi
19251991Democratische Volkspartij van Oezbekistan (de facto) (1991-heden)[7]
Communistische Partij van Oezbekistan (1994-heden)
Kazachse SSRCommunistische Partij van Kazachstan
Қазақстан Коммунистік партиясы
19361991Socialistische Partij van Kazachstan (1991-2003)
Communistische Partij van Kazachstan (1991-2015)[5]
Georgische SSRGeorgische Communistische Partij
საქართველოს კომუნისტური პარტია
19211991Communistische Partij van Georgië (1993-heden)
Azerbeidzjaanse SSRAzerbeidzjaanse Communistische Partij
Azərbaycan Kommunist Partiyası
19201991Azerbeidzjaanse Communistische Partij (1993-heden)
Litouwse SSRLitouwse Communistische Partij
Lietuvos komunistų partija
19181991Litouwse Democratische Arbeiderspartij (1989-2001)
Socialistisch Volksfront (2009-heden)
Moldavische SSRCommunistische Partij van Moldavië
Partidul Comunist al Moldovei
19401991Partij van Communisten van de Republiek Moldavië (1992-heden)
Letse SSRLetse Communistische Partij
Latvijas Komunistiskā partija
19401991Socialistische Partij van Letland (1994-heden)
Kirgizische SSRCommunistische Partij van Kirgizië
Кыргызстан Коммунисттик партиясы
19241991Partij van Communisten van Kirgizië (1992-heden)
Tadzjiekse SSRCommunistische Partij van Tadzjikistan
Ҳизби коммунистии Тоҷикистон
1924hedenSocialistische Partij van Tadzjikistan (1991-1992)[8]
Volksfront van Tadzjikistan (1992-1997)[9]
Democratische Volkspartij van Tadzjikistan (de facto) (1994-heden)[7]
Armeense SSRCommunistische Partij van Armenië
Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն
19201991Democratische Partij van Armenië (1991-heden)[7]
Armeense Communistische Partij (1991-heden)
Turkmeense SSRCommunistische Partij van Turkmenistan
Türkmenistanyň Kommunistik Partiýasy
19241991Democratische Partij van Turkemistan (de facto) (1991-heden)
Communistische Partij van Turkmenistan (1998-2002)[10]
Estische SSRCommunistische Partij van Estland
Eestimaa Kommunistlik Partei
19201990Estische Linkse Partij (1990-2008)
Karelo-Finse SSR
(1940-1956)
Communistische Partij van de Karelo-Finse SSR
Karjalais-suomalaisen sosialistisen neuvostotasavallan kommunistinen puolue
19401956CPSU in de Karelo-Finse ASSR (1956-1991)
Boechaarse SSR
(1918-1924)
Communistische Partij (bolsjewieken) van Boechara
حزب کمونیست بخارا
19181924Communistische Partij van Turkmenistan (1924-1991)
Communistische Partij van Oezbekistan (1925-1991)
Chorasmische SSR
(1920-1924)
Communistische Partij (bolsjewieken) van Chorasmië
حزب کمونیست خوارزم
19201924Communistische Partij van Turkmenistan (1924-1991)
Communistische Partij van Oezbekistan (1925-1991)
Litouws-Wit-Russische SSR
(1919-1920)
Communistische Partij (bolsjewieken) van Litouwen en Wit-Rusland
КП (большевиков) Литвы и Беларуси
Lietuvos ir Baltarusijos komunistų partija (bolševikai)
19191920Communistische Partij van Wit-Rusland (1918-1991)
Litouwse Communistische Partij (1918-1991)
Turkestaanse SFSR
(1918-1924)
Communistische Partij (bolsjewieken) van Turkestan
Коммунистическая партия Туркестана
19181924Communistische Partij van Turkmenistan (1924-1991)
Communistische Partij van Oezbekistan (1925-1991)
Communistische Partij van Tadzjikistan (1924-heden)

Leidersbewerken

Opvolgersbewerken

De Unie van Communistische Partijen - Communistische Partij van de Sovjet-Unie ziet zichzelf als de opvolger van de CPSU.

Zie ookbewerken

Externe linksbewerken

Voetnotenbewerken

  1. Volgens Geschiedenis en instellingen van Rusland en de Sovjetunie, blz. 166, door N. Neckers (red.)
  2. 412 leden in 1990 volgens Moskou — Leningrad, blz. 55, door H. Swildens en R. Varga
  3. Volgens Geschiedenis en instellingen van Rusland en de Sovjetunie, blz. 167, door N. Neckers (red.)
  4. De RSFSR kende behalve de laatste anderhalf jaar van haar bestaan geen eigen communistische partij
  5. a b Verboden
  6. Tot 2009 Wit-Russische Partij van Communisten
  7. a b c Niet-communistisch
  8. Tijdelijke naamswijziging van de XKT, in 1992 werd de oude naam weer aangenomen
  9. Gedeeltelijk communistisch
  10. Illegaal
  11. Orlando Figes, Revolutionair Rusland1891-1991. Een geschiedenis., pp. 169-180.
Zie de categorie Communist Party of the Soviet Union van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
🔥 Top keywords: HoofdpaginaSpeciaal:ZoekenBart Verbruggen (voetballer)Witte DonderdagPasenSpecial:MyPage/zeusmodepreferences.jsDwars door VlaanderenChatGPTLenny KuhrDef RhymzGoede VrijdagBart De PauwBaltimore (Maryland)White Boy RickPirates of the Caribbean (filmserie)Rob OudkerkWout van AertEuropees kampioenschap voetbal 2024David CohenFacebookLouisa JanssenPegidaRobert OppenheimerJoodse Raad voor AmsterdamRichard SerraJoshua BrenetRonde van VlaanderenNederlandVirrie CohenJob CohenHumphrey CampbellXHamsterGoede WeekZomertijdSpeciaal:RecenteWijzigingenElla-June HenrardSphinx (televisieserie)Cleopatra VIITadzjikistanClarence SeedorfEmma Moortgat3 Body ProblemYouTubeFrancis Scott Key Bridge (Baltimore)Eurovisiesongfestival 202427 maartMatteo JorgensonJohan NeeskensLijst van personen overleden in maart 2024User:Mbch331/NuwegZionismeLiesa NaertJoy (2015)Maurizio GucciJoost KleinRichard WagnerAntisemitismeRote Armee FraktionGeorgiëAbraham Asscher (1880-1950)Emma BaleMia FarrowMathieu van der PoelVincent van GoghSALTOShell PernisKanariebergKeira KnightleyPokiVrijmetselarijJort KelderFrank VercruyssenFrederieke LeeflangErnst Daniël SmidBelgiëMarianne VosCollectie P. en N. de BoerSean CombsWikiEndrick FelipeThierry BaudetKen MilesStille ZaterdagDe Mol (televisieprogramma)Zaak-De PauwLionel MessiNederlandse Omroep StichtingFranz KafkaEva JinekPatrizia ReggianiNederlands voetbalelftal (mannen)Adolf HitlerJavaanse tijgerRobert Edwin PearyLijst van landnummers in de telefonie op volgorde van zoneIKEAFritz WepperGaslightingEuropees kampioenschap voetbal mannen