Bahaso Aceh

Bahaso Aceh adolah sabuah bahaso nan ditutuakan dek urang Aceh nan tingga di wilayah pasisia, sabagian padalaman, jo sabagian kapulauan di Aceh. Bahaso Aceh tamasuak dalam rumpun bahaso Chamic, cabang dari rumpun bahaso Melayu-Polinesia, nan iyonyo sandiri cabang dari rumpun bahaso Austronesia.

Aceh
Bahsa Acèh
Ditutuakan diIndonesia
RantauWilayah pasisia Aceh
EtnisAceh
Jumalah panutua3.500.000 (2000) [1]  (indak ado tanggal)
Rumpun bahaso
Kode-kode bahaso
ISO 639-3ace

Silsilahsuntiang

Bahaso Aceh tamasuak dalam kalompok bahaso Chamic; bahaso-bahaso nan punyo patalian arek jo bahaso Aceh adolah bahaso Cham, Roglai, Jarai, Rade jo anam bahaso lain dalam rumpun bahaso Chamic. Bahaso-bahaso lainnyo nan juo takaik jo bahaso Aceh adolah bahaso Melayu jo bahaso Minangkabau.

Pasebaransuntiang

Daerah[pranala nonaktif permanen] tingkek II jo mayoritas bahaso Aceh.

Bahaso Aceh tasebar tarutamo di wilayah pasisia Aceh. Bahaso ko ditutuakan muloi dari Manyak Payed, Aceh Tamiang di pasisia timur sampai ka Trumon, Aceh Selatan di pasisia barat.

Pantai Timur Acehsuntiang

  1. Kota Sabang
  2. Banda Aceh
  3. Aceh Besar
  4. Pidie
  5. Pidie Jaya
  6. Bireuen
  7. Aceh Utara
  8. Lhokseumawe
  9. Aceh Timur (kacuali di 3 kecamatan, Serba Jadi, Peunaron jo Simpang Jernih di mano bahaso Gayo dipakai)
  10. Langsa
  11. Aceh Tamiang, di kecamatan Manyak Payed

Pantai barat Acehsuntiang

  1. Aceh Jaya
  2. Aceh Barat
  3. Nagan Raya
  4. Aceh Barat Daya (kacuali di kecamatan Susoh di mano bahaso Jamee ditutuakan)
  5. Aceh Selatan (bacampua jo bahaso Kluet sarato bahaso Jamee)

Fonologisuntiang

Rambu[pranala nonaktif permanen] paringatan tsunami dalam duo bahaso, yaitu bahaso Indonesia jo bahaso Aceh.

Barikuik adolah fonem-fonem bahaso Aceh.

Vokal[2]
MukoTangahLakang
muluiksengaumuluiksengaumuluiksengau
Tatutuikiĩɨɨ̃uũ
Tangah tatutuikeɛ̃əʌ̃oɔ̃
Tangah tabukoɛʌɔ
Tabukoaã

Vokal biasonyo ado di pasangan muluik/sengau, walaupun hanyo ado tigo vokal sengau patangahan jo ado vokal oral patangahan nan jumlahnyo duo kali labiah banyak. /ʌ/ indak batua-batua di tangah, walaupun nan nampak di siko dek alasan estetika. Baitu pulo, /ɨ/ juo ditampakan sabagai ([ɯ] nan labiah ka balakang.[rujuakan?] Salain vokal monoftong di atas, bahaso Aceh juo mampunyoi 5 diftong oral, surang-surang jo pasangan sengau:[2]

  • /iə ɨə uə ɛə ɔə/
  • /ĩə ɨ̃ə ũə ɛ̃ə ɔ̃ə/
Konsonan[3]
BibiaRongga-gigiLangik-langikLangik-langik
balakang
Celah suaro
Sengaumnɲŋ
Letupp bt dc ɟk gʔ
Desissʃh
Hampiranwlj
Getarr

/s/ adolah alveodental laminal. /ʃ/ sacaro teknis barupo post-alveolar tetapi dikalompokkan dalam kolom langik-langik untuak alasan estetika.

Contohsuntiang

Berkas:Terjemah Al-Qur'an dalam Bahasa Aceh.jpg
Tajamahan[pranala nonaktif permanen] Al-Qur'an dalam bahaso Aceh
  • Peue haba? = Apo kaba?
  • Haba gèt = Kaba baiak.
  • Lôn piké geutanyoë han meureumpök lé = Den kiro wak indak ka basuo lai do.
  • Lôn jép ië u muda = Den minum aia karambia mudo.
  • Agam ngön inöng = laki-laki jo padusi
  • Lôn = Ambo/Den/Awak
  • Kah, droë , Gata = waang, awak, sanak
  • H'an = indak
  • Na = ado
  • Pajôh = makan
  • Jih, dijih, gobnyan = inyo
  • Ceudah that gobnyan. = Gagah bana inyo.
  • Lôn meu'en bhan bak blang thô. = Awak bamain bola di sawah kariang.

Rujuakansuntiang

  1. Ethnologue
  2. a b Al-Harbi & Al-Ahmadi (2003)
  3. Al-Harbi & Al-Ahmadi (2003)

Pautan luasuntiang