Мақаш Байғалиұлы Тәтімов

Мақаш Байғалиұлы Тәтімов (30 сәуір 1940, Алматы облысы Талғар - 16 сәуір 2016, Алматы) – демограф-ғалым, педагогика ғылымдарының кандидаты (1970), саясаттану ғылымдарының докторы (1995), профессор (1996), Қазақстанда демография білімнің негізін қалаушы, қоғам қайраткері. Талғар қаласының Құрметті азаматы.

Мақаш Байғалиұлы Тәтімов
Туған күні

30 сәуір 1940 (1940-04-30)

Туған жері

Алматы облысы, Талғар

Қайтыс болған күні

16 сәуір 2016 (2016-04-16) (75 жас)

Қайтыс болған жері

Алматы

Азаматтығы

 Қазақстан

Ғылыми аясы

демограф, педагог, саясаттану

Ғылыми атағы

Саясаттану ғылым академиясының академигі

Марапаттары


Құрмет ордені
Құрмет ордені

Өмірбаяныөңдеу

Арғын тайпасының Қаракесектің Байбөрі руынан шыққан.

Ол Қазақстанда демография білімнің негізін қалаушы, қоғам қайраткері болды. 1970-1993 жылдары Қазақ КСР-і Ғылым Академиясының Философия және құқық иннститутының Ұлтаралық қатынастарды зерттеу орталығында кіші, аға және жетекші ғылыми қызметкер болып істеді. 1992 жылдан Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Отбасы, әйелдер және демография саясаты жөніндегі кеңестің (1992-1997), Адам құқықтары жөніндегі комиссияның (1992 жылдан) мүшесі, 1997 жылдан бері Орталық Азия университетінің ректоры болды.

Тәтімов — көші-қон саясатын талдап жасаушылардың, шет жұрттағы қазақтардың елге оралуын алғаш ұйымдастырушылардың бірі. «Құрмет» орденімен, көптеген медальдармен марапатталған, Талғар қаласының құрметті азаматы.

  • В.И. Ленин атындағы Мәскеу педагогикалық университетін (1966), Мәскеу экономикалық статистика институтының аспирантурасын (1969) бітірген.
  • 1970 – 1993 жылдары Қазақ КСР-і Ғылым Академиясының Философия және құқық институтының Ұлтаралық қатынастарды зерттеу орталығында кіші, аға және жетекші ғылыми қызметкер болып істеді.
  • 1931 – 1933 жылдары “голощекиндік геноцидтің”, 1937 – 1938 жылдары сталиндік қуғын-сүргіннің, 2-дүниежүзілік соғыс майдандарында қаза тапқан қазақтар шығынын, тоталитаризм үшін “сенімсіз” халықтардың Қазақстанға қоныс аударылуының саяси себептерін ашып көрсету жөніндегі түрлі комиссиялардың жұмысына, сондай-ақ 1986 жылы оқиғаға қатысқан жастарды саяси-құқықтық ақтау үдерісіне қатысты. Халықаралық статистика деректеріне сүйене отырып, тұңғыш рет дүние жүзіндегі түркі тілдес халықтардың жалпы санын жариялады.
  • 1990 жылы “Азат” азаматтық қозғалысын құруға қатысып, оның тең төрағасының бірі болып сайланды.
  • 1993 – 1996 жылдары Қазақстан Республикасының Президенті Аппаратында Ақпарат және талдау бөлімінің аға сарапшысы қызметін атқарды. Тәтімов – көші-қон саясатын талдап жасаушылардың, шет жұрттағы қазақтардың елге оралуын алғаш ұйымдастырушылардың бірі.
  • 1992 жылдан Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Отбасы, әйелдер және демография саясат жөніндегі сабағаттық кеңестің (1992 – 1997), Адам құқықтары жөніндегі комиссияның (1992 жылдан) мүшесі.
  • 1997 жылдан Орталық Азия университетінің ректоры. “Құрмет” орденімен, көптеген медальдармен марапатталған. 2012 жылғы елбасының жарлығымен "Парасат" орденімен марапатталған.[1]

Дереккөздерөңдеу

  1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998. ISBN 5-89800-123-9
🔥 Top keywords: Басты бетАбай ҚұнанбайұлыАлаш партиясыҚазақша жыл санауҚазақстанЫбырай Алтынсарин1916 жылғы Қазақстандағы ұлт-азаттық көтерілісАуызашарҚазақ хандығыҚаныш Имантайұлы СәтбаевАхмет БайтұрсынұлыНаурыз мейрамыМұхтар Омарханұлы ӘуезовАлланың есімдеріАбай жолы (роман)Шоқан Шыңғысұлы УәлихановЖүсіп БаласағұниМұхаммедАрнайы:ІздеуОғыз мемлекетіСалауатҮш Жүз партиясыКүнделік.кзҚазақтың салт-дәстүрлері (тізім)Зәр шығару жүйесіТыныс алу жүйесіАс қорыту жүйесіІлияс ЖансүгіровЖүрекТехасҚант диабетіЖарапазан2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шараларыҚазан төңкерісіҚимақ қағанатыНаймандарСырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық қозғалысыСайлау жүйесіФотосинтезӘл-Фатиха сүресіАуыз бекітуТуберкулезЖер аумағы бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізіміШәкәрім ҚұдайбердіұлыҚазақ ұлт зиялыларының қалыптасуыОразаны бұзбайтын жағдайларЕкінші дүниежүзілік соғысИсламКенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысҚұрмалас сөйлемӘбу Насыр Әл-ФарабиМіржақып Дулатұлы1836-1838 жылдардағы халық-азаттық көтерілісПневмонияҚарахан мемлекетіАқ Орда (мемлекет)Әскери коммунизм саясатыҚазақ хандығының құрылуыҚазақстан қорықтарының тізіміҚазақ хандарыСыбайлас жемқорлықЖүрек ауруларыЖасушаМиТүркістан автономиясыҚанӘлихан Нұрмұхамедұлы БөкейхановХалық саны бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізіміСемей полигоныҚан топтарыСанат:Қазақтың ұлттық ойындары1860 жылдарындағы әкімшілік реформаларАбылай ханШыңғыс ханСаяси партияМұнайII ЕлизабетСүреҚұндылықМәдениетАсқорыту мүшелеріСабақтас құрмалас сөйлемСәкен СейфуллинҰлы Жібек жолыҚазақстан Республикасының КонституциясыЕтеккірСын есімҚазақ ұлттық киімдеріПортал:Абай Құнанбайұлы/Қыс өлеңіБірінші дүниежүзілік соғысБесін намазыКеңестік Социалистік Республикалар ОдағыКөкжөтелЕсімдікБұлшық етСақтарЖүсіпбек АймауытовТарауих намазыШылау