Bortxaketa

Bortxaketa behartutako sexu harremana da. Sexu eraso bat da, oro har sarpena ere izaten duena, eta betiere bortxaketa egiten zaion gizabanakoak nahi izan gabe egiten dena. Sexu delitutzat jotzen da herrialde gehienetako zuzenbidean. Bortxaketa egiten duenari bortxatzaile deritzo. Gizartean, oro har, bortxatzaile gehienak gizonezko izaten dira, eta biktima gehienak emakumezko; hala ere, zenbait ikerketak erakusten dute espetxeetan oso ohikoak direla gizonezkoen arteko bortxaketak eta emakumezkoen artekoak.[1] Euskal Herrian ere, Saturrarango espetxean, kartzelazain ziharduten zenbait mojek emakumezko presoak sexu harreman homosexualak izatera behartu zituzten, haien gainean zuten agintea baliatuz.[2]

Bortxaketa baten irudia, Martin van Maëlek egina.
2022ko udan feministek ziztaden aurkako mobilizazioak antolatu zituzten.

Gerra bortxaketakaldatu

Bortxaketak ugari izaten dira gerra garaian, emakume zibilen aurka; hala gertatu zen, adibidez, Bosniako gerran, 1992-1995. urteen bitartean: bortxatutako emakumeak 10.000 eta 50.000 bitarte izan ziren.[3][4][5][6][7][8]

Maila txikiagoan ere Euskal Herrian, XX. mendeko 80. hamarkadan, eskuin muturreko talde parapolizialek ere neska gazteen bortxaketa eta hilketa kontsainsurjentzia barruko gerra estrategia gisa erabili zuten; hauek izan ziren biktima batzuk: Ana Teresa Berroeta, Maria Jose Bravo...

Erreferentziakaldatu

  1. Human Rights Watch erakundeak kalkulatu du (No Escape: Male Rape In U.S. Prisons. Part VII. Anomaly or Epidemic: The Incidence of Prisoner-on-Prisoner Rape.) urtean 100.000–140.000 bitarte direla gizonezkoek gizonezkoei eginiko bortxaketak Ameriketako Estatu Batuetako espetxeetan; FBIk, berriz, kalkulatu du («Forcible rape») Amerikako herrialde hartan urtean 90.000 bortxaketa egiten dizkietela gizonezkoek emakumezkoei.
  2. Txaber Larreategi eta Josu Martinez: Prohibido recordar, Moztu Filmak, 2010. Dokumentala. Iraupena: 57' 37''.
  3. (Ingelesez) Bell, Jared O.. «4. Sexual Violence: Has a Justification for Thematic Prosecution Been Developed?» The Bosnian War Crimes Justice Strategy a Decade Later (Torkel Opsahl Academic Publisher): 3. 2018-04-02 ISBN 978-82-8348-078-8..
  4. (Ingelesez) Turto, Sue. «Bosnian War rape survivors speak of their suffering 25 years on» The Independent (Noiz kontsultatua: 2020-06-02).
  5. (Ingelesez) Džidić, Denic. '20,000 Women Sexually Assaulted' During Bosnian War. (Noiz kontsultatua: 2020-06-02).
  6. (Ingelesez) «'Invisible' Bosnians born of wartime rape use art to find their voice» Reuters (Noiz kontsultatua: 2020-06-02).
  7. (Ingelesez) Mersiha. Court fees and fear: Bosnia war rape victims struggle. (Noiz kontsultatua: 2020-06-02).
  8. (Ingelesez) «In Bosnia and Herzegovina, stigmatization persists for victims of wartime sexual violence» TRIAL International (Noiz kontsultatua: 2020-06-02).

Ikus, gaineraaldatu

Kanpo estekakaldatu

Wikiztegian orri bat dago honi buruz: bortxaketa .