زمانی برێتۆن

زمانی برێتۆن (بە ئینگلیزی: Breton language) یان بە زمانى خۆیان برێزۆنێک (Brezhoneg) یەکێکە لە زمانە سێلتییەکان کە لە ھەرێمی بریتانى (Brittany) قسەى پێ دەکرێت و ‌دەکەوێتە باکوورى رۆژاواى فەڕەنسا. بنەچەى زمانەکە لە زمانى ئاخاوتنى کۆنى خەڵکى بریتانیاى مەزنە و لەوێوە لە سەردەمەکانى سەرەتاى زاییندا‌‌ ھاتوونەتە ئەو دیوى ئەرمۆریکا (Armorica) و کەنارەکانى ترى رۆژاواى فەرەنسا. زمانی برێتۆن ھاوبنجە لەگەڵ زمانى وێڵزى و کۆرنی کە بە‌‌ زمانى باشووری رۆژاواییەکانى بریتۆن ناسراون.

برێتۆن
برێزۆنێک/Brezhoneg
خوێندنەوە[bʀe.ˈzõː.nɛk]
قسەی پێدەکرێ لە فەڕەنسا
ناوچەبریتانی
ژمارەی ئاخێوەران٢٠٦،٠٠٠  (٢٠٠٧)[١]
بنەماڵەی زمان
ھیندوئەورووپایی
  • سێلتی
    • سێلتیی دوورگەیی
      • برێتۆنى
        • برێتۆن
سیستەمی نووسینئەلفوبێی لاتینی
کۆدەکانی زمان
ISO 639-1br
ISO 639-2bre
ISO 639-3bre
Linguasphere50-ABB-b (varieties:50-ABB-ba to -be)
ئەم پەڕەیە ھێماکانی فۆنەتیکی IPA بە یوونیکۆدی تێدایە. بەبێ پشتیوانیی نیشاندانی یوونیکۆد، لەوانەیە لە جێگەی کاراکتەرەکانی یوونیکۆد، نیشانەی پرسیار، چوارگۆشەکان یان ھێماکانی تر ببینی.

مێژوودەستکاری

نەتەوەى سێلت بە ڕەنگى ڕەش

زمانى برێتۆنى لە بنەڕەتدا لە دیوى کەنارەکانى خوارووى بریتانیاوە پەڕیوەتەوە لێوارى (La Roche-Bernard)ى رۆژھەڵاتى ڤانی (Vannes). کاریگەرى ئەم زمانە لە سەدەکانى ناوەندا دیاربوو لە سەر ئاخاوتنى خەڵکى فەرەنسا بەلام دەسەلاتدارانى وڵات زیاتر مەیلى بە کارھێنانى زمانى لاتینیان ھەبوو. ئێستا وشەو زاراوەى برێتۆنى لە ناو ئاخاوتنى زمانی فەڕەنسیدا جێگەیان ھەیە.[٢]

سەربارى تەوژمى میدیایی زمانى فەڕەنسى بە سەر ھەرێمى بریتانى بەڵام ئەم زمانە تا ئێستا لەلایەن ٢٠٠ ھەزار کەسەوە زمانى دایکە، لە سەرەتاى سەدەى ڕابردوو ژمارەى ئەو کەسانەى بەم زمانە قسەیان دەکرد لە فەرەنسا‌ نزیکەى یەک ملیۆن و سێ سەد ھەزار کەس دەبوون، تەوژمى زمانەوانى و میدیایی و رۆلی سیاسەت لە بەرژەوەندى زمانى بریژى نەبووە.

وشەکانى زمانى بریژىدەستکاری

لە خوارەوە چەند وشەیەکى زمانى بریژى و وێکچوونى لەگەڵ زمانى وێلزى و کۆرنى و ئینگلیزیدا ھاتووە.

بریتۆنکۆرنى (Cornish)وێلزىئێرلەندىگێلى سکۆتلەندى
(Scottish Gaelic)
مانکس (Manx)ئینگلیزیواتا
ul levr zo ganin
a book is with-me
yma lyver genevmae llyfr gennyftá leabhar agamtha leabhar agamta lioar aymI have a bookمن کتێبم ھەیە
un died zo ganit
a drink is with-you
yma diwes genesmae diod gennyttá deoch agattha deoch agadta jiogh aydyou have a drinkتۆ خواردنەوەت ھەیە
un urzhiataer zo gantañ
a computer is with-him
yma amontyer gansomae cyfrifiadur ganddotá ríomhaire aigetha coimpiutair aigeta co-earrooder echeyhe has a computerئەو کۆمپیوتەرى ھەیە
ur bugel zo ganti
a child is with-her
yma flogh gensymae plentyn gandditá leanbh aicitha leanabh aiceta lhiannoo eckshe has a childئەو (بۆ مێ) منداڵى ھەیە
ur c'harr zo ganimp (or ganeomp)
a car is with-us
yma carr genenmae car gennymtá gluaisteán/carr againntha càr againnta gleashtan/carr ainwe have a carئێمە ئۆتۆمۆبیلمان ھەیە
un ti zo ganeoc'h
a house is with-you
yma chi genowghmae tŷ gennychtá teach agaibhtha taigh agaibhta thie euyou [pl] have a houseئێوە ماڵتان ھەیە
arc'hant zo ganto (or gante)
money is with-them
yma mona gansansmae arian ganddynttá airgead acutha airgead acata argid octhey have moneyئەوان پارەیان ھەیە

ھەروەھا بڕوانە شێوازەکانى درکاندن:

Etrerannyezhel (1975)Peurunvan (1941)Skolveurieg (1956)
glawglavglao
piwpivpiou
levrlevrleor
ewidevitevid
gantgantgand
anezhianezhianezi
ouzhpennouzhpennouspenn
brawañbravañbrava
pelec'hpelec'hpeleh

نموونەکاندەستکاری

Lord's Prayer نوێژ بۆ خودادەستکاری

Hon Tad,
c'hwi hag a zo en Neñv,
ra vo santelaet hoc'h ano.
Ra zeuio ho Rouantelezh.
Ra vo graet ho youl war an douar evel en neñv.
Roit dimp hizio bara hor bevañs.
Distaolit dimp hon dleoù
evel m' hor bo ivez distaolet d' hon dleourion.
Ha n' hon lezit ket da vont gant an temptadur,
met hon dieubit eus an Droug.

وشەکان و دەقەکانی بریتۆندەستکاری

ھەرکەس بە سەردان بچێت بۆ ھەرێمى بریتۆنەکان ئەم وشانەی زۆر بەرچاو دەکەوێ.

BretonEnglishکوردى
deuet matwelcomeبەخێرھاتن
deuet mat oc'hyou're welcomeتۆ بە خێر ھاتیت
BreizhBrittanyبریتانى
brezhonegBreton (language)زمانى بریتۆن
ti, "ty"houseماڵ
ti-kêrtown hallھۆڵى شار
kreiz-kêrtown centreناوشار
da bep lec'hall directionsبە ھەموو ئارا‌ستەکان
skolschoolفێرگە
skol-veuruniversityزانکۆ
kenavogoodbyeخواحافیز
krampouezhpancakes (a pancake = ur grampouezhenn)گرامپۆژ(کێک)
sistrciderسایدەر (مەى)
yec'hed matCheers!نۆشى گیان!
war vor atavalways at seaھەمیشە لە زەریا
kouign amannrich butter and sugar cakeکێکى پڕ کەرە و شەکر

پەراوێزدەستکاری

  1. ^ Fañch Broudic, 2009. Parler breton au XXIe siècle – Le nouveau sondage de TMO-Régions. (including data from 2007: 172,000 speakers in Lower Brittany; slightly under 200,000 in whole Brittany; 206,000 including students in bilingual education)
  2. ^ زانیارى لە بارەى زمانى بریتۆن

بەستەر بۆ دەرەوەدەستکاری

ویکیپیدیا
ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد بە زمانی برێتۆن

وشەداندەستکاری

فێربووندەستکاری

🔥 Top keywords: دەستپێکڤیگنیزمتایبەت:گەڕانمافەکانی مرۆڤئیسلامشەڕی بەدرتایبەت:دوایین گۆڕانکارییەکانقازی محەممەدکۆمپیوتەرپیرەمێردمۆدیوول:Argumentsلیۆنێل مێسیسەڵاحەددینی ئەییووبیدادپەروەریکوردستانناوکەیەکگرتنمێژووی کوردئەدۆڵف ھیتلەرمحەممەدقورئانچێکاشاڵاوی ئەنفالڕۆژژمێری کوردیھەولێرنەورۆزئاڵای کوردستانعومەر کوڕی خەتتابڕاپەڕینی ١٩٩١ویکیپیدیا:دیوەخان (سیاسەت)نالیئادیابینقوزھەرێمی کوردستانسلێمانیپەندی پێشینانئازادیی دەربڕینعەلی کوڕی ئەبووتاڵیبجەنگی جیھانیی یەکەممەلا مستەفا بارزانیمەحویئامێدیزستانپەردەی کچێنیپۆستەرئەفغانستاننزار قەبانیشازادە دایاناتۆپی پێنەتەوە یەکگرتووەکانمادکەرکووکزمانی کوردیبالەمۆدیوول:Namespace detect/dataڕێزمانی کوردیویکیپیدیا:سەبارەتئاشتیشەوی قەدرئەحمەدی خانیعێراقدیموکراسیوەرزششێخ سەعیدتۆپی دەستڕەمەزانئەبووبەکری سدیقکیمیابارانی ھەڵەبجەئایەتەلکورسیزانستکیبۆردی کۆمپیوتەرزەکاتکۆماری کوردستاننوێژی تەراویحڕۆژژمێری کۆچیپارتی دیموکراتی کوردستانئاسیابەڕازیلجلی کوردیتۆپی سەبەتەویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایارمەتی:ناوەرۆکعومەر کوڕی عەبدولعەزیزمووسالەیلا قاسمکەروێشکئازادیدڵدارئیندۆنیزیائیسماعیلی دووەمئەورووپابەھارویکیپیدیا:پەیوەندیسێکسزمانی عەرەبیکوردبافڵ تاڵەبانیویکیپیدیا:بەرپرسنەبوونیووسف لە ئیسلامداحەپسەخانی نەقیب