Максім Лужанін

Максі́м Лужа́нін, сапр.: Алякса́ндр Амвро́сьевіч Карата́й (20 кастрычніка (2 лістапада) 1909, в. Прусы Слуцкага павета Мінскай губерні (цяпер Салігорскі раён, Мінская вобласць) — 13 кастрычніка 2001, Мінск; Псеўданімы: М. Бусловіч; Ал. Даведка; Мікола Драч; Л. Трыер) — беларускі паэт, празаік, кінадраматург, перакладчык. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1969), заслужаны дзеяч культуры Польшчы (1975). Жонка — Яўгенія Пфляўмбаўм.

Максім Лужанін
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнніАляксандр Амвросьевіч Каратай
ПсеўданімыМаксім Лужанін
Дата нараджэння2 лістапада 1909(1909-11-02)
Месца нараджэння
Дата смерці13 кастрычніка 2001(2001-10-13) (91 год)
Месца смерці
Пахаванне
Грамадзянства
ЖонкаЯўгенія Эргардаўна Пфляўмбаум
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасціпаэзія, проза, кінадраматургія, пераклад
Мова твораўбеларуская
Грамадская дзейнасць
Член у
Прэміі
Узнагароды
ордэн Айчыннай вайны II ступені ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга ордэн Дружбы народаў Ордэн «Знак Пашаны» медаль Францыска Скарыны
Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР Заслужаны дзеяч культуры Польшчы
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфіяправіць

Сімеіз у Крыме. Злева направа: Віктар Казлоўскі, Максім Лужанін і Сяргей Дарожны. 1929

У 1924—1928 вучыўся ў Мінскім Белпедтэхнікуме. Публікавацца пачаў у 1925 годзе. Першая кніга вершаў «Крокі» выйшла ў 1928 годзе. У 1928—1931 гадах вучыўся ў БДУ. З 1931 годзе працаваў у часопісе «Узвышша» і на Беларускім радыё.

Арыштаваны ДПУ БССР 15.3.1933 года ў Мінску па адрасе: вул. Ленін­ская, д. 25, кв. 4 па справе «Беларускай народнай грамады»; асуджаны асобай нарадай пры НКУС 10.8.1933 як «член контррэвалюцыйнай нацдэмаўскай арганізацыі». Быў на 2 гады сасланы ў лагер у г. Марыінск Кемераўскай вобласці[1].

Пасля вызвалення ў 1935—1941 гг. — рэдактар Галоўнай рэдакцыі літаратуры па машынабудаванні ў Маскве. Падчас Вялікай Айчыннай вайны на фронце.

З 1944 загадчык аддзела культуры газеты «Звязда», адказны сакратар часопіса «Вожык».

Рэабілітаваны судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР 24.8.1956 года. Асабовая справа Л. № 14618-с з фотаздымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі. З 1959 года член сцэнарнай калегіі, у 1967—1972 гадах галоўны рэдактар кінастудыі «Беларусьфільм».

Творчасцьправіць

«Неаплочаны рахунак». 1930

Друкуецца з 1925. Раннія вершы (зборнік «Крокі», 1928) прасякнуты эмацыйна-рамантычным успрыняццем рэчаіснасці. У зборніках вершаў і паэм «Неаплачаны рахунак» (1930), «Галасуе вясна за вясну», «Кастрычнікам! Ліпенем! Маем!», «Аднагалосна» (усе 1931), «Першамайская вуліца» і «Галасы гарадоў» (абодва 1932) зварот да надзённых тэм жыцця вёскі і горада, паглыбленне іх грамадскага гучання. Творы ваеннага перыяду (зборнік «Шырокае поле вайны», 1945) адлюстроўваюць мужнасць і гераізм воінаў, вышыню чалавечага духу ў час смярогнай небяспекі. Пасляваенная паэзія М. Лужаніна ўславіла мірныя справы людзей працы (зборнікі «Поступ», 1950; «Святло Радзімы», 1952; «Моваю сэрца», 1955). Кніга вершаў «Прасторы» (1958) пашырыла паэтычны свет аўтара. Вершы і паэмы грамадзянскага гучання ў кнігах «Росы на коласе» (1973), «Прага крыла» (1974), «Як нараджаўся новы свет» (1975), «Лявоніха» (1977), «Галасы пад выраем» (1980), «Паразмаўляй са мной, зямля» (1983). У сярэдзіне 1980—90-я г. паэзія М. Лужаніна набывае праніклівае філасофска-быційнае гучанне, у якім зноў абвастраецца асабістая памяць, рахункі сваіх і агульных крыўдаў, пачуццё справядлівасці, але ўсё перажытае ўраўнаважваецца мудрым чалавечым вопытам, удзячнай любоўю да жыцця і хвалою ў яго гонар. Паэзіі Максіма Лужаніна ўласціва жанрава-стылявое багацце, разнастайнасць вобразна-моўных сродкаў, паэтычнае майстэрства.

Піша прозу («Колас расказвае пра сябе», 1964, «Дванаццаць вячорных вогнішчаў», 1968; «Людзі, птушкі, прастор», 1976; «Трое», 1989). Выступае як крытык і публіцыст (кнігі «Вачыма часу», 1964; «Рэпартаж з рубцом на сэрцы», 1973; «3 ранку да вечара», 1978). Выдаў зб. гумару «Сілівон на дачы» (1958), вершы і апавяданні для дзяцей, паэму-казку «Хто робіць пагоду» (1959).

Аўтар сцэнарыяў фільмаў «Паўлінка» (1951), «Народны паэт» (1952), «Першыя выпрабаванні» (1960), «Запомні гэты дзень» (1967, разам з А. Куляшовым).

На беларускую мову пераклаў асобныя творы А. Грыбаедава, М. Гогаля, А. Радзішчава, А. Пушкіна, У. Маякоўскага, А. Міцкевіча, У. Сыракомлі.

Творыправіць

  • Выбр. тв.: У 2 т. Мн., 1960.
  • Зб. тв.: У 3 т. Мн., 1968—1970.
  • Зб. тв.: У 4 т. Мн., 1979—1981.

Прэміі і ўзнагародыправіць

  • Літаратурная прэмія імя Я. Коласа, 1965

Зноскі

Літаратураправіць

Спасылкіправіць

Лагатып Вікіцытатніка
У Вікікрыніцах ёсць тэксты па тэме
Максім Лужанін
🔥 Top keywords: Галоўная старонкаЮпітэр (планета)Адмысловае:RecentChangesАнгкор-ВатКарлес ПучдэмонВялікабрытаніяАдмысловае:SearchСтакгольмСвяшчэнная Рымская імперыяСёмы сынКукурузаАндрусь ТакіндангУладзімір КараткевічГай Юлій ЦэзарВікіпедыя:ФорумСавецкі партызанскі рух у Беларусі (1941—1944)Дэзоксірыбануклеінавая кіслатаСмарт-кантрактНацыяналізмУННВВасіль БыкаўКанадаМодуль:Namespace detect/dataУдзельнік:Мацей Міканораў/AP$ENTБеларусьГеркуланумКаралеўскія батанічныя сады К’юЕгіпетХрышчэнне РусіВольха чорнаяФэнтэзіВікіпедыя:СупольнасцьКатэгорыя:Жывёлы паводле алфавітаGoogle MapsВалерый Станіслававіч МянжынскіВікіпедыя:ДаведкаБеларуская моваЯдзерная рэакцыяSpecial:SearchВікіпедыя:Да выдаленняАгнэта ФэльтскугАляксандр Валер’евіч ХаджаеўІнданезіяВікіпедыя:Што такое свабодная энцыклапедыяKufar.byПартал:Актуальныя падзеіЧэмпіянат свету па футболе 2022Янка КупалаPornhubМалавіOnliner.byГамеланТэракт у «Крокус Сіці Холе»Якуб КоласВікіпедыя:Адмова ад адказнасціБрамбіБразіліяКаірМінскАсташынКлаўдзій Сцяпанавіч Дуж-ДушэўскіКарым БенземаВікіпедыя:Праект:WikiGap 2024 BelarusШаблон:Арыфметычныя аперацыіІерыхон (тэлесерыял)Напалеон I БанапартВялікдзеньВялікае Княства ЛітоўскаеЧэхіяМастурбацыяРымска-Каталіцкая ЦаркваБелсатКузьма ЧорныФранцыск СкарынаЗнак бядыКастусь КаліноўскіuknytМука120-я зенітна-ракетная брыгадаСпіс беларускіх імёнДжон Рональд Руэл ТолкінТадэвуш КасцюшкаБясхвостыя земнаводныяПартал:Беларусь/Праўладны ліст спартсменаўТобі АлдэрвейрэлдКарл XIV ЮханВікісховішчаЧырвоным па БелымІнструкцыя па транслітарацыіMuroveiУльтраправыяАбдэль Хамід Махамед ДбэйбеВікіпедыя:Паведамленні пра памылкіБаварыяMelodifestivalenАлегзандрыяПрыслоўеУдзельнік:DBaturaЖуліу Баптыста