Roz

Simient d'a Oryza sativa u d'a Oryza glaberrima

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

O roz u arroz ye a simient d'a Oryza sativa u d'a Oryza glaberrima conoixita como Roz Africano, que como o suyo nombre dice ye a variedat africana. Se tracta d'un cerial considerato como alimento basico en muitas culturas culinarias (en especial a cocina asiatica), asinas como en bellas partis d'America Latina.[1] O suyo grano corresponde a o segundo cerial mas producito d'o mundo, dimpués d'o panizo.[2] Debito a que o panizo ye producito ta atros muitos propositos que o consumo humán, se puet decir que o roz ye o cerial mas important ta l'alimentación humana, y que contribuye de traza muit efectiva a l'aporte calorico d'a dieta. O roz ye responsable de l'aporte calorico d'una cinquena parti d'as calorías consumitas en o mundo por os sers humans.[3] Dende l'anyo 2008 s'ha feito un racionamiento en bels países debito a la carestía d'o roz.[4] En países como Bangladesh y Campuchia puet plegar a estar cuasi as tres cuatrenas partis d'a alimentación d'a población.[5]

Roz frito una especialidat chenerica d'a cocina asiatica.

A l'igual que o trigo por o suyo tipo de fotosintesi ye una planta C3, con una fotosintesi eficient en medios humidos.[6] S'adedica muitas hectarias de cautivo ta o roz en o mundo. Se sabe que o 95% d'o cautivo d'iste cerial s'estendilla entre os paralelos 53º de latitut norte dica 35º sud.[1] Manimenos os campos de roz contribuyen a lo escalfamiento global por o metano que dimana d'o metabolismo d'os microorganismos d'o suelo embadinau y reductor d'a mes gran part d'éls.[7]

L'orichen d'o cautivo ye disputato entre os investigadors, se discute l'orichen entre o sud de China y o nord-este d'A India.

Produccióneditar

Os grans productors mundials de roz son os paises asiaticos destacando-se-ie historicament China y India como os dos países mas productors de roz en o mundo. En Espanya o suyo cautivo ye concentrau en siet comunidaz autonomas (Andalucía, Extremadura, Catalunya, Valencia, Aragón, Navarra y Murcia-Albacet). En Aragón dica primerias d'os anyos 2.010 bi heba mas de 10.000 hectarias dedicadas a o cautivo de roz con una producción superior a 60.000 Tm. y con un pico en l'anyo 2004 de 15.411 hectarias y 93.307 Tm. de producción. Dende ixa calendata a producción desciende dica as 4.961 hectarias de cautivo y 34.727 Tm. de producción en l'anyo 2018.[8]

Referenciaseditar

  1. 1,0 1,1 (en) Kenneth F. Kiple, Kriemhild Conee Ornelas: "Cambridge World Encyclopaedia of Food, Volume I, Animal, Marine and Vegetable Oils". Cambridge University Press:, Cambridge, England. 2000
  2. (en) ProdSTAT. FAOSTAT
  3. (en) Smith, Bruce D.: "The Emergence of Agriculture". 1998. W H Freeman & Co. Nueva York. ISBN 0-7167-5055-4
  4. (en) BBC World Service - News - Global rice shortage
  5. (en) Harold McGee, "On Food and Cooking: The Science and Lore of the Kitchen", ed. reb. edición (2004), Nueva York: Scribner, pp.
  6. (es) Diodora Calvo Aldea, Maria Teresa Molina Álvarez, Joaquín Salvachúa Rodríguez: Ciencias de la tierra y medioambientales. 2º Bachilleraro. 2010 McGraw-Hill, pp 103-104
  7. (es) Francisco Anguita Virella, Fernando Moreno Serrano: Procesos geológicos externos y geología ambiental. Editorial Rueda, 1993.
  8. * (es) Arroz, España, Datos de producción campaña 2018/19.

Vinclos externoseditar

🔥 Top keywords: PortaladaEstaus UniusAngkor WatCarles PuigdemontLista de municipios d'a provincia de MalagaEspecial:Zaguers cambeosCleopatra VIIBaike: AduyaLista de provincias d'Espanya por superficieIndonesiaBaike: Sobre2008Baike: Alvertencias cheneralsEspecial:MirarLista de municipios d'a provincia de ToledoLista de municipios d'a provincia de BadajozLista de municipios d'a provincia de SevillaRepublica Checa1960Sexo oral2007CaixicoBaike: TabiernaIlesia de Sant Istevan Protomártir de Sos d'o Rei CatolicoAlemanyaBaike: Actualidat1941Lista de municipios d'a provincia de CastellónFundación WikiSegunda Guerra MundialConferencia Episcopal EspanyolaRelación sexual20091981MasturbaciónBaike: Comunidat19211907Philippe NoiretContact (cinta)ZaragozaAcademia Aragonesa d'a LuengaSexo analBaike: Ortografía consensuadaFranciscoBaike: Tabierna/Aduya1927MediaWikiLista de municipios d'a provincia de Granada20 de chinero11 de chineroLista de municipios d'a provincia de CáceresAnuraBiquipediaDinamarcaLista de municipios d'a provincia de Cordoba24 de chineroArchentina10 de chineroDakarJustin BieberLista de municipios d'a provincia de Salamanca4 de chineroLista de municipios d'a provincia de CuencaLatínLista de municipios d'a provincia de Valencia30 de chineroLista de municipios de Cantabria8 de chineroZapo2010Aduya:Cómo rechistrar-seFebrero4 de chunioArchidiocesi de TarragonaLista de municipios de VenezuelaLista de municipios d'a provincia de ZamoraLista de Biquipedias17 de chineroBloodshot (cinta)Imachen:Logo Real Madrid.svgClupea harengus16 de febrero11 d'abrilCeresaLista de municipios d'a provincia de Palencia29 de chineroLista de municipios d'a provincia d'AlmeríaSollanaLista de municipios d'a provincia de BurgosBogotáBiquizionarioLoís IX de FranciaCastiella y LeyónWikiRio de JaneiroRobin Williams18 de setiembreImachen:Bloodshot 2020 Póster.jpeg