Reino d'Anglaterra

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Un u más biquipedistas son treballando actualment enamplando iste articlo.

Puede estar que, por ixo, bi haiga lagunas de conteniu u deficiencias de formato. Por favor, antis de realizar correccions mayors u reescrituras, contacte con ells en a suya pachina d'usuario u a pachina de descusión de l'articlo ta poder coordinar-ne la redacción.

O Reino d'Anglaterra (en anglés Kingdom of England, en latín Regnum Anglorum, estió un estau sobirano en forma de monarquía existent en as islas britanicas, mas que mas en a isla de Gran Bretanya, cuan s'adhibioron por conquiesta os reinos en que yera dividida l'Anglaterra anglo-saxona (927) dica que l'1 de mayo de 1707 s'escaició la Union Act y lo reino d'Anglaterra se fusionó con lo reino d'Escocia, con qui compartiba la fegura d'o rei en una unión personal, ta formar o Reino de Gran Bretanya.

Reino d'Anglaterra
Kingdom of England
927 — 1707
BanderaEscudo d'armas
Lema nacional: Dieu et mon droit
Situación de Reino d'Anglaterra
Situación de Reino d'Anglaterra
Reino d'Anglaterra.
CapitalWinchester (886-1045)
Londres (1045-1707)
Atros idiomasanglés, norrén antigo, galés, cornuallés, cumbrico, anglo-normando, francés, latín medieval
RelichiónCatolica (dica o sieglo XVI)
Ilesia d'Anglaterra, Puritanismo
GubiernoMonarquía
Rei d'Anglaterra
 • 886-899
 • 1066-1087
 • 1189-1199
 • 1399-1413
 • 1461-1483
 • 1509-1647
 • 1558-1603
 • 1702-1707

Alfredo lo Gran
Guillén I d'Anglaterra
Ricardo I d'Anglaterra
Henrique IV d'Anglaterra
Eduardo IV d'Anglaterra
Henrique VIII d'Anglaterra
Isabel I d'Anglaterra
Ana de Gran Bretanya
 • Establimiento d'o Reino de Gran Bretanya
ChentilicioAnglés/a[1]
MonedaLibra esterlina

O 12 de chulio de 927 cualques reis anglo-saxons churoron leialtad a Athelstan, rei de Wessex, unificando-se asinas la mayor parte de l'actual Anglaterra baixo lo dominio d'un solo rei.[2] En 1016 o reino d'Anglaterra s'encorporó en o clamau Imperio d'a mar d'o Norte de Canuto II de Dinamarca lo Gran, de feito una unión personal d'os reinos de Dinamarca, Noruega y Anglaterra. En 1066, con a conquiesta normanda d'Anglaterra, transfirioron la capital d'o reino de Winchester a Westminster, convertindo-se asinas a ciudat de Londres en o principal centro de comercio d'o país.[3]

La historia d'o reino dende 1066 con a conquiesta normanda gosa destinguir de forma convencional periodos que reciben o suyo nombre d'as succesivas dinastías que rechioron o país: Casa de Normandía (Anglaterra normanda, 1066-1154), Casa de Plantagenet (Periodo Plantagenet, 1154-1485), Casa de Tudor (Periodo Tudor, 1485-1603) y Casa d'Estuardo (Epoca estuardiana, 1603-1707). Tanimientres, toz os monarcas angleses dende 1066 son y s'en reclaman descendients d'os monarcas normandos; d'atra man, la distinción entre normandos y Plantagenet ye nomás que convencional, en estar nomás que os reis d'orichen normando s'identifican mas con o reino anglés y con os suyos subditos angleses en defecto d'os suyos subditos franceses; la Casa de Lancaster y la Casa de York son nomás que dos brancas segundarias d'os Plantagenet; la dinastía Tudor afirma estar descendient d'Eduardo III d'Anglaterra a traviés de John Beaufort y Chacobo I d'Anglaterra y con él toda la casa d'Estuardo dicen estar descendients d'Henrique VII d'Anglaterra a traviés de Margaret Tudor.

Dimpués d'a conquista normanda d'Anglaterra, los reis normandos preboron d'enamplar os suyos dominios, en dos direccions, enta rechions que arredolaban as suyas posesions. enta lo resto d'as islas britanicas (Irlanda, Galas y Escocia) y entra territorios en o reino de Francia enamplando territoiros dende o ducau de Normandía, d'a on yeran orichinarios os normandos. Isto se convertió en una constant en a Historia d'o reino mientres todas las suyas dinastías, un expansionismo agresivo respective d'os suyos vecins por parte d'uns monarcas que cada vegada mas s'auto-identificaban como angleses. Asinas, dende lo sieglo XIII los reis normandos facioron de contino expedions enta l'amanada isla d'Irlanda y o rei Eduardo I d'Anglaterra remató en 1284 la conquiesta de Galas. Tanimientres, Eduardo I no aconsiguió so que un exito prou limitau en as suyas conquiestas en Irlanda y, encara que ocupó lo reino d'Escocia, os suyos abances rematoron con la redota de su fillo, Eduardo II, por parte d'as tropas escocesas. Eduardo III d'Anglaterra convirtió a lo suyo reino en una d'as prencipals potencias militars d'Europa y mientres o suyo reinau bi habió abances destacaus en temas de lechislación y de dreitos, conformando-se los fundamentos d'o Parlamento d'Anglaterra. Dende 1340 los reis d'Anglaterra reivindicoron estar tamién reis de Francia, escomenzando asinas a Guerra d'os Cient Anyos, que remató con a perduga total de toz os territorios a lo sud d'a canal d'a Manga, a excepción d'a ciudat de Calais. Con a Guerra d'as Dos Rosas, una guerra civil que esclató en 1455, lo reino d'Anglaterra perdió definitivament as suyas opcions d'expansión enta lo continent.

En rematar a guerra d'as Dos Rosas, la dinastía Tudor, mientres o clamau Renaiximiento anglés enampló lo poder d'a monarquía anglesa dillá de l'Anglaterra clasica, en aconseguir no nomás la unidat total d'os territorios d'o reino so que también rematando en 1542 la conquiesta d'o Prencipau de Galas. Os Tudor tamién aconsiguioron la total sumisión d'a isla d'Irlanda, en formndo-ie un reino nuevo deseparau d'o reino d'Anglaterra pero en unión personal con iste (lo reino d'Irlanda), situación que tenió continidat mientres varios sieglos. Henrique VIII establió la Reforma anglicana en crebar os vinclos con a Ilesia Catolica en rechazar ista lo suyo esvurcio con Catalina d'Aragón, reina consort; tanimientres, respective d'os aspectos mas doctrinals, l'anglicanismo y la Ilesia anglicana no se desembolicoron formalment so que dica lo reinau de su fillo Eduardo VI. Encara que lo reino tornó en o Catolicismo mientres o breu reinau d'a filla d'Eduardo, María I d'Anglaterra (1553-1558), su chirmanastra Isabel I restablió lo Protestantismo en o reino en os termins fixaus por l'Alcuerdo relichioso isabelín, establindo tamién os fundamentos de l'Imperio Britanico en estar la primera monarca anglesa en reclamar territorios dillá de l'Oceano Atlantico, fuera d'Europa. Respective d'o Reino d'Escocia, que mugaba a lo sud con o reino d'Anglaterra, Henrique tenió una politica muito mas agresiva que su filla Isabel, qui yera muit intresada en o desembolique en Escocia d'a suya propia reforma relichiosa protestant y que a mas yera conscient que en morir ella qui la succedería sería lo titular d'o reino d'Escocia.

Con o reinau de Chacobo VI d'Escocia (como Chacobo I d'Anglaterra) la dinastía d'Estuardo gubernó lo reino d'Anglaterra (ya con Irlanda y Galas plenament incorporaus) en una unión personal con o reino d'Escocia, rematando asinas la unificación politica d'as islas britanicas. Tanimientres, os Estuardo tenioron problemas de tipo relichioso (éls yeran catolicos) y tot ixo provocó la clamada Guerra Civil Anglesa y l'execución d'o rei Carlos I d'Anglaterra lo 30 de chinero de 1649. Encara que en 1660 Anglaterra tornó a estar una monarquía formal, s'heba produciu un cambeo muit important porque dende alavez s'establió lo principio fundamental en o reino de que lo rei no podeba gubernar en contra d'o Parlamento. Iste principio s'establió formalment y yera una d'as consecuencias churidicas y politicas d'a Revolución Gloriosa de 1688. Dende alavez, o reino d'Anglaterra y los suyos succesors (o Reino de Gran Bretanya, lo Reino Uniu de Gran Bretanya y Irlanda y lo Reino Uniu de Gran Bretanya y Irlanda d'o Norte) han funcionau de contino como una monarquía constitucional.

Dende l'1 de mayo de 1707, seguntes os termins de l'Acta de Unión (Union Act), desparixe legalment o reino d'Anglaterra, en unir-se como una unidad politica con o reino d'Escocia ta formar o reino de Gran Bretanya.

Nombreeditar

Os anglosaxons se clamaban a sí mesmos como Engle u Angelcynn, que yeran os nombres orichinals d'o pueblo chermanico d'os anglos. Clamoron a lo territorio a on se i heban asentau como Engla land (ye decir, tierra d'os engla), un toponimo que Æthelweard latinizó en o suyo Chronicon Æthelweardi como Anglia en referencia a la clamada Anglia viella, lo soposau puesto d'orichen d'a tribu d'os anglos en a peninsula de Chutlandia; tanimientres, Beda o Venerable clamaba a ixe puesto d'orichen Angulus.[4] O nombre de Engla land se convertió en England por haplolochía en l'idioma anglés meyo[5] En latín se feba servir Anglia u Anglorum terra y en francés antigo y en anglo-normando s'emplegaba Engleterre.[6] Dende lo sieglo XIV, England tamién se feba servir en referencia a toda la isla de Gran Bretanya. En aragonés se fa servir Anglaterra derivada d'o latín Angla terra u tierra d'os anglos.

O títol estandarizau en latín que feban servir os reis d'Anglaterra ta referir-se a éls mesmos yera dende Æthelstan dica Chuan I yera lo de Rex Anglorum. Canuto II de Dinamarca lo Gran, dende Dinamarca, estió lo primero en clamar-se a sí mesmo como King of England. Mientres po periodo normando lo habitual yera decir Rex Anglorum (con bella mención ocasional de Rex Anglie). Tanimientres, dende lo reinau de Chuan I s'evitó l'emplego de qulsiquier títol diferent de Rex Anglie u Regina Anglie. En 1604 lo rei Chacobo I d'Anglaterra, qui heba recibiu en herencio lo títol l'anyo precedent, adoptó lo nombre (ya traduciu d'o latín enta l'anglés) de King of Great Britain, encara que os Parlamentos d'Anglaterra y d'Escocia no reconoixioron iste títol dica la Union Act en 1707.

Historiaeditar

Anglaterra anglosaxonaeditar

Ta más detalles, veyer l'articlo Anglaterra anglosaxonaveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].

O reino d'Anglaterra naixió mientres l'Anglaterra anglosaxona con la unificación progresiva d'os reinos d'a clamada Heptarquía anglosaxona (Anglia Oriental, Mercia, Northumbria, Kent, Essex, Sussex y Wessex. As invasions d'os vikingos en a expansión vikinga mientres o sieglo IX heban alterau en profundidat l'equilibrio de poder entre los reinos d'a Heptarquía y la vida y la sociedat anglosaxona en cheneral, y dica primerías d'o sieglo X lo rei Æthelstan no consiguió rematar con ixe proceso de reunificación.

Mientres l'Heptarquía, se conoixeba como bretwalda a lo rei mas poderoso u que en destacaba d'entre los reis que alavez ocupaban os diversos reinos de l'Heptarquía. O declive d'o reino de Mercia permitió que lo reino de Wessex se fese mas poderoso, en absorbendo los reinos de Kent y Sussex en l'anyo 825. Mientres o sieglo X los reis de Wessex dominoron cada vegada mas a los atros reinos d'Anglaterra. Asinas, en 827, o reino de Northumbria fació sumisión a Egberto de Wessex en a ciudat de Dore, i ixo convirtió breuement a Egberto en o primer rei en reinar sobre una Anglaterra unida.

En 886, Alfredo lo Gran conquere la ciudat de Londres i ixo ye un punto d'inflexión en o suyo reinau. Asinas, la 'Cronica anglosaxona diz que:[7]

...toz os angleses (all Angelcyn) que no se trobaban subchectos a os daneses se sometioron a lo rei Alfredo.

Alfredo restoró la ciudat de Londres: reconstruyó la muralla esfensiva d'a ciudat (que yera cuasi albandonada dende os tiempos d'a presencia romana en a isla) y fació construyir nuevos muelles en puerto de Londres sobre lo río Tamisa.[8] Fácil que seiga como consecuencia d'iste proceso que Alfredo adoptó lo títol de Rei d'os anglosaxons, que mientres lo suyo reinau s'emplegó por primera vegada.

O 12 de chulio de 927, toz os reis d'a isla de Gran Bretanya se reunioron en Cumbria ta reconoixer a lo nieto d'Alfredo, Æthelstan, como rei d'os angleses, asinas lo proceso d'unificación arredol d'o Reino de Wessex heba teniu una duración d'alto u baixo 100 anyos dende los tiempos d'Egberto. En las anyadas posteriors, Northumbria cambió a sobén de mans entre los reis angleses y los invasors noruegos, pero Eadred la ponió definitivament baixo control anglés en 954, en completando asinas definitivament l'unificación de Anglaterra. Alto u baixo por ixas envueltas, Lothian, que muga a lo sud con Northumbria (Reino de Bernicia), se cedió a lo reino d'Escocia, quedando asinas difuera d'os territorios de l'Anglaterra tradicional.

Referenciaseditar

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. (en) Frank Stenton: Anglo-Saxon England (2001, 3a ed.), Oxford University Press. p. 340. ISBN 9780192801395.
  3. (en) Christopher Brooke y Keir, Gillian: The Shaping of a City: 800-1216, Londres, 1975, University of California Press. ISBN 9780520026865.
  4. (en) Stephen Harris: Race and Ethnicity in Anglo-Saxon Literatur, en Studies in Medieval History and Culture. Routledge, 2004, 139f.
  5. (en) Mayhew, A. L.; Skeat, Walter W.: A Concise Dictionary of Middle English From A.D. 1150 To 1580, 1888.
  6. (fr) Anglia (por L. Favre, 1883–1887), en du Cange, et al.: Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort: L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 251c.
  7. (en) Cronica anglosaxona.
  8. (en) Alan Vince: Saxon London: An Archaeological Investigation, The Archaeology of London series (1990).

Vinclos externoseditar

🔥 Top keywords: PortaladaEstaus UniusAngkor WatCarles PuigdemontLista de municipios d'a provincia de MalagaEspecial:Zaguers cambeosCleopatra VIIBaike: AduyaLista de provincias d'Espanya por superficieIndonesiaBaike: Sobre2008Baike: Alvertencias cheneralsEspecial:MirarLista de municipios d'a provincia de ToledoLista de municipios d'a provincia de BadajozLista de municipios d'a provincia de SevillaRepublica Checa1960Sexo oral2007CaixicoBaike: TabiernaIlesia de Sant Istevan Protomártir de Sos d'o Rei CatolicoAlemanyaBaike: Actualidat1941Lista de municipios d'a provincia de CastellónFundación WikiSegunda Guerra MundialConferencia Episcopal EspanyolaRelación sexual20091981MasturbaciónBaike: Comunidat19211907Philippe NoiretContact (cinta)ZaragozaAcademia Aragonesa d'a LuengaSexo analBaike: Ortografía consensuadaFranciscoBaike: Tabierna/Aduya1927MediaWikiLista de municipios d'a provincia de Granada20 de chinero11 de chineroLista de municipios d'a provincia de CáceresAnuraBiquipediaDinamarcaLista de municipios d'a provincia de Cordoba24 de chineroArchentina10 de chineroDakarJustin BieberLista de municipios d'a provincia de Salamanca4 de chineroLista de municipios d'a provincia de CuencaLatínLista de municipios d'a provincia de Valencia30 de chineroLista de municipios de Cantabria8 de chineroZapo2010Aduya:Cómo rechistrar-seFebrero4 de chunioArchidiocesi de TarragonaLista de municipios de VenezuelaLista de municipios d'a provincia de ZamoraLista de Biquipedias17 de chineroBloodshot (cinta)Imachen:Logo Real Madrid.svgClupea harengus16 de febrero11 d'abrilCeresaLista de municipios d'a provincia de Palencia29 de chineroLista de municipios d'a provincia d'AlmeríaSollanaLista de municipios d'a provincia de BurgosBogotáBiquizionarioLoís IX de FranciaCastiella y LeyónWikiRio de JaneiroRobin Williams18 de setiembreImachen:Bloodshot 2020 Póster.jpeg