Pequín
Capital d'a Republica Popular de China
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Pequín (chinés: 北京, pinyin: Běijīng, forma tradicional: Peking) ye a capital d'a Republica Popular de China y tien una población de 14.230.000 habitants (2002) en una superficie de 16,808 km², con una densidat de 847 hab./km².
Pequín 北京市 Běijīng Shì | |
Localidat de China | |
Estau • Municipalidat | China Pequín |
Superficie | 16,808 km² |
Población • Total • Densidat | 19612368 hab. (2020) 1.281,5326 hab/km² |
Altaria • Meyana | 43,5 m. |
Codigo postal | 100000 |
Chentilicio | Pequinés/a[1] |
Coordenadas | |
http://english.beijing.gov.cn/, http://www.beijing.gov.cn/gate/big5/www.beijing.gov.cn/index.html, http://french.beijing.gov.cn/, http://korean.beijing.gov.cn/, http://japanese.beijing.gov.cn/, http://german.beijing.gov.cn/, http://spanish.beijing.gov.cn/, http://russian.beijing.gov.cn/, http://arabic.beijing.gov.cn/ Web oficial |
Pequín ye una d'as 4 municipalidaz de China, que poseyen un estatus provincial y son baixo lo control dreito d'o gubierno central. Pequín ha estato municipalidat dende a creyación d'a Republica Popular China.
Ye una d'as ciudaz mas grans de China, nomás superata por Xangai en cuanto a población. Tamién ye un important nugo de comunicación, pos poseye muitas linias de ferrocarril, autopistas y carreteras. Ye reconoixita actualment como lo corazón cultural, politico y social de China.
Historiaeditar
Historia dica os mongolseditar
En a rechión de Pequín bi ha presencia humana dende l'anyo 1000 aC. A man de Pequín encara que en un lugar hue desconoixiu yera l'antiga ciudat de Ji, que estió a capital d'o estau de Yan en o periodo historico de China conoixiu como os Reinos combatients. Ista ciudat fue albandonada en o sieglo VI.
En o periodo d'as grandes dinastías chinesas, a dinastía Tang y a dinastía Song, a rechión de Pequín yera ocupada nomás que por chicotas aldeyas de tipo agricola. Cuan en o sieglo X a dinastía Liao redotó a os Song y lis prenió a mayor parte d'o suyo territorio en o norte, incluyindo a rechión de Pequín, os Song establioron a suya capital en o sud, en Nanking.
En o sieglo XIII plegoron ta o lugar os mongols de Chinguis Khan, que destruyoron as antigas ciudaz. A ciudat de Zhongdu, que heba estau capital d'a dinastía Chin, fue cremada en 1215.
O periodo Yuaneditar
En a decada de 1260 Kublai Khan decidió situar a suya capital un poquet a lo nort d'o centro de Zhongdu y mandó construir-la, preparando-se pa rematar a conquiesta de China y fundar a dinastía Yuan. A ciudat fue baptizata como Dadu ("a gran capital" en chinés), que en mongol se convertió en Daidu) y se convertió oficialment en a suya capital. En as luengas turquicas yera conoixita como Khanbalikh ("a ciudat d'o Gran Khan"). L'antigo nombre de Zhogndu lo trobamos en "La Flor de las Ystorias d'Orient":
Chuan de Mandevilla prenió o "La Flor de las Ystorias d'Orient" como fuent y transmitió este mesmo toponimo, y por ixo veyemos jonig en a versión aragonesa d'o "Libro d'as Marabillas d'o Mundo":
Pero en o "Libro de Marco Polo" podemos veyer a denominación turquica:
O feito que Kublai Khan la trigase como capital por estar a man d'as suyas bases de poder en Mongolia fació que con o tiempo esta ciudat prenese importancia encara estando en a muga norte de China.
Periodo Ming y Qingeditar
O turbulento sieglo XXeditar
Administracióneditar
Districtos y Vicoseditar
Bi ha 8 districtos urbans:
- Districto de Dongcheng (东城区: Dōngchéng Qū).
- Districto de Xicheng (西城区: Xīchéng Qū).
- Districto de Chongwen (崇文区: Chóngwén Qū).
- Districto de Xuanwu (宣武区: Xuānwǔ Qū).
- Districto de Chaoyang (朝阳区: Cháoyáng Qū).
- Districto de Haidian (海淀区: Hǎidiàn Qū).
- Districto de Fengtai (丰台区: Fēngtái Qū).
- Districto de Shijingshan (石景山区: Shíjǐngshān Qū).
Atros 8 districtos mas se troban en os arredols d'a municipalidat, prencipalment ciudaz satelite, lugarons y comarcas rurals:
- Districto de Mentougou (门头沟区: Méntóugōu Qū).
- Districto de Fangshan (房山区: Fángshān Qū).
- Districcto de Tongzhou (通州区: Tōngzhōu Qū).
- Distrito de Shunyi (顺义区: Shùnyì Qū).
- Districto de Changping (昌平区: Chāngpíng Qū).
- Districto de Daxing (大兴区: Dàxīng Qū).
- Districto de Pinggu (平谷区: Pínggǔ Qū).
- Districto de Huairou (怀柔区: Huáiróu Qū).
Condauseditar
Os dos condaus de Pequín gubernan lugarons y arias rurals mui luent d'a ciudat:
- Condau de Miyun (密云县: Mìyún Xiàn).
- Condau de Yanqing (延庆县: Yánqìng Xiàn).
Turismoeditar
A tamas d'o mal feito por a revolución comunista y o creiximiento urbán, como l'espaldadura d'os Hutongs, encara existen bellas atraccions historicas ta o turismo. As mas conoixitas son o ixamplamiento Badaling d'a Gran Muralla Chinesa, o Palacio de Verano y a Ciudat Vedata. Por o suyo significato politico, tamién ye mui vesitata la Plaza de Tian'anmen.
Puestos famosos :
- A Ciudat Vedata
- A Plaza de Tian'anmen
- A Gran Muralla
- As Fuesas Ming
- O Templo d'o Cielo
- O Palacio de Verano
- As Ruinas de l'Antigo Palacio de Verano
- Gulou
- Museu de l'Hombre de Pequín en Zhoukoudian (Patrimonio Mundial d'a Humanidat)
Culturaeditar
Esporteeditar
A ciudat de Pekín ye a seu de muitos equipes que partecipan en as categorias superiors d'os diferents esportes practicatos en China entre os que bi ha de destacar a o Beijing Guoan d'a China Super League de fútbol, os Beijing Ducks d'a Chinese Basketball Association, o Beijing Shougang d'a Chinese Basketball Association femenina, os China Sharks d'a Asia League Ice Hockey y os Beijing Tigers d'a China Baseball League.
Instalacions esportivaseditar
As instalacions esportivas que destacan en Pequín son totas aquellas que se contruyeron pa los Chuegos Olimpicos de 2008 y que conforman o parque olimpico. Entre ellas o Estadio Nacional conoixiu popularment como o niedo, o Pequín National Aquatics Center conoixiu como lo cubo d'augua, y o Pequín National Indoor Stadium entre atros.
Competicions esportivaseditar
Estió a seu y organizó os Chuegos d'Asia de 1990, os Chuegos Olimpicos de 2008,[2] y o Campionato d'o Mundo d'Atletismo de 2015 que se fació en o Estadio Nacional de Pequín conoixito como O Niedo.[3]
Tamién será seu d'os Chuegos Olimpicos d'hibierno de 2022.
Esportistas famososeditar
Entre os esportistas mas conoixius en o mundo cal destacar o chugador de baloncesto Yao Ming, o chugador de tenis de mesa Zhuang Zedong, en atletismo destacan u han destacau mientres a suya vita esportiva Liu Xiang qui tenió o récord d'o mundo de 110 metros cletas y a marchadora Liu Hong. En Espanya tamién son conoixius He Zhi Wen, conoixito como Juanito y y que ha representau a Espanya en competicions de tenis de mesa, Dong Liu campiona d'o mundo d'atletismo, entrenadora en Espanya y esposa de Luis Miguel Landa y Wu Lei futbolista que chuga en o RCD Espanyol.
Localidaz achirmanatas[4]editar
Bibliografíaeditar
- (it) Cammelli, Stefano Storia di Pechino e di come divenne capitale della Cina, Bologna, Il Mulino, 2004. ISBN 978-88-15-09910-5.
- (en) Cotterell, Arthur. (2007). The Imperial Capitals of China - An Inside View of the Celestial Empire. London: Pimlico. pp. 304 pages. ISBN 978-1-84595-009-5.
- (en) Harper, Damian, Beijing: Beijing: City Guide, 6th Edition, Oakland, California : Lonely Planet Publications, 2005. ISBN 1-74059-782-6.
- (en) MacKerras, Colin; Yorke, Amanda (1991). The Cambridge Handbook of Contemporary China. Cambridge, England, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 05213875. Tornato a editar en o anyo 2009.
Veyer tamiéneditar
Vinclos externoseditar
- Se veigan as imáchens de Commons sobre Pequín.
- Beijing Official Website International.
- Beijing Info Website International.
- Pachina web oficial d'os Chuegos Olimpicos de Pekín 2008.
Referenciaseditar
- ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
- ↑ (en) Os Chuegos D'Asia seguntes l'OCA (Comite Olimpico d'Asia).
- ↑ (en)/(fr) Beijing selected to host 2015 World Championships.
- ↑ Localidaz achirmanatas de Pekín.