Mercurio (elemento)

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre un elemento quimico; ta atros usos, se veiga Mercurio.
Mercurio
OroMercurioTalio
Cd

Hg

Cn
Información cheneral
Nombre, simbolo, numeroMercurio, Hg, 80
Serie quimicaMetal de transición
Grupo, periodo, bloque126, d
Colorcolor archent
Peso atomico200.59(2) g·mol−1
Configuración electronica[Xe] 4f14 5d10 6s2
Electrons por capa2, 8, 18, 32, 18, 2
Propiedaz fisicas
Faseliquido
Densidat en liquido en o p.f.13.534 g·cm−3
Punto de fusión234.32 K
(-38.83 °C, -37.89 °F)
Punto d'ebullición629.88 K
(356.73 °C, 674.11 °F)
Punto critico1750 K, 172.00 MPa
Entalpía de fusión2.29 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización59.11 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 27.983 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa1101001 k10 k100 k
at T/K315350393449523629
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinarombohedrico
Estatos d'oxidación4, 2 (mercurico), 1 (mercuroso)
(oxido liucherament basico)
Electronegatividat2.00 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización1ª: 1007.1 kJ·mol−1
2ª: 1810 kJ·mol−1
3ª: 3300 kJ·mol−1
Radio atomico151 pm
Radio covalent132±5 pm
Radio de van der Waals155 pm
Atra información
Ordenación magneticadiamagnetico
Resistividat electrica(25 °C) 961nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 8.30 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 60.4 µm·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(liquid, 20 °C) 1451.4 m/s
Numero CAS7439-97-6
Isotopos mas estables
isoANVidaMDED (MeV)PD
194Hgsin444 yε0.040194Au
195Hgsin9.9 hε1.510195Au
196Hg0.15%196Hg ye estable con 116 neutrons
197Hgsin64.14 hε0.600197Au
198Hg9.97%198Hg ye estable con 118 neutrons
199Hg16.87%199Hg ye estable con 119 neutrons
200Hg23.1%200Hg ye estable con 120 neutrons
201Hg13.18%201Hg ye estable con 121 neutrons
202Hg29.86%202Hg ye estable con 122 neutrons
203Hgsin46.612 dβ0.492203Tl
204Hg6.87%204Hg ye estable con 124 neutrons

O mercurio u, tradicionalment, archent viu,[1] ye un elemento quimico de numero atomico 80. O suyo nombre y abreviadura Hg procedent d'o latín hidrargirium y de hydrargyrus, que a la vegata proviene d'o griego hydrargyros (hydor = augua y argyros = archent).

Caracteristicas prencipalseditar

Ye un metal plateyato que a temperatura stándard ye un liquido inodoro. Ye un mal conductor d'a calor comparato con atros metals, encara que no ye mal conductor d'a electricidat. Se mezcla facilment con muitos atros metals como l'oro u l'archent producindo amalgamas, fueras de con o fierro. Ye insoluble en augua y soluble en acido nitrico. Cuan aumenta a suya temperatura produce vapors toxicas y corrosivas, mas pesatas que l'aire. Ye perchudicioso por inhalación, inchestión y contacto. Producto muit irritant ta a piel, uellos y vías respiratorias. Ye incompatible con l'acido nitrico concentrato, l'acetileno, l'amoniaco, o cloro y os metals.

Atros sinonimos de mercurio, son; mercurio elemental, mercurio metalico, mercurio metal, archent liquido y archent vivo . Ta os estudiosos de l'alquimia yera o metal esencial d'o que derivaba a resta y en Orient se creyeba que serviba ta porlongar a vida.

Simbolo d'o mercurio emplegato por os alquimistas

Obtencióneditar

A mena mas important de mercurio, ye o cinabrio y as mayors reservas meneras d'iste se troben en Andalucía, en as menas d'Almadén.

Usoseditar

O suyo uso mas antigo fueras d'a extracción d'oro y archent, estió a confección de mirallos, en a que encara hue s'aplica. Se fa servir tamién en instrumentos de mesura, enchufes, fluorescents y como catalizador.

Atros usos d'o mercurio se dirichen a la industria d'os explosivos. Tamién ha estato notable o suyo uso por os dentistas como compuesto prencipal en os empastes de caixals, pero ha estato substituito fa poco tiempo (en os países mas desenvolicatos) por o bismuto, de propiedaz parellanas pero licherament menos toxico.

Tamién ha tenito usos en medicina a traviés d'o mercoquinol (oxiquinolinsulfonato de mercurio) y d'o hidrargirol (parafeniltoniato u parafenolsulfonato de mercurio), iste zaguero como antiseptico, igual que atros muitos como o hidrargol, o hidrargiroseptol, o yoduro mercurico, o cloroyoduro mercurico, o mercuriol, etc. Ta mas detalles se veigan os compuestos d'o mercurio.

Precaucionseditar

Se transporta en estato liquido, codigo de l'A.D.R.: 8,66,c. S'almadazena en arias fredas, xutas, bien ventilatas, aluenyatas d'a radiación solar y de fuents de calor y ignición; aluenyato d'acido nitrico concentrato, acetileno, amoniaco y cloro. Ha d'almadazenar-se en recipients irrompibles de materials resistents a la corrosión y que sían compatibles. Os contenedors han de zarrar-se hermeticament. Se pueden emplegar contenedors d'acero, acero inoxidable, fierro, plasticos, vidre, porcelana. Han d'evitar-se os contenedors de plomo, aluminio, arambre, estanyo y sen.

En o etiquetache han d'incorporar-se as frases R: R 23 ("Toxico por inhalación") y R 33 ("Periglo d'efectos acumulativos"). Tamién han d'incorporar-se as frases S: S 1/2 ("Conserve-se zarrato con clau y mantenga-se difuera de l'alcance d'os ninos"), S 7 ("Mantenga-se o recipient bien zarrato") y S 45 ("En caso d'accident u malestar, acuda a escape a o medico (si ye posible, amostre-le a etiqueta)").

Os efectos inmediatos que puet producir por inhalación son: escozor de garganchón, mal de tozuelo, ansias, perduga d'a gana y debilidat muscular. Por contacto con uellos y piel: enroyecimiento, irritación. Por inchestión: gomitos, diarrera, perduga d'a gana y debilidat muscular.

A exposición porlongata u repetita puet prevocar: lesions en rinyons, cerebro y sistema niervoso.

En caso d'accident os primers auxilios a proporcionar son:

  • En caso d'inhalación: tresladar a victima a l'aire fresco. Buscar atención medica.
  • En caso de contacto con a piel: quitar a ropa contaminata. Lavar l'aria afectata con augua y xabón. Buscar atención medica.
  • En caso de contacto con os uellos: lavar os uellos a escape con augua. Buscar atención medica.
  • En caso d'inchestión: limpiar a boca con augua. Buscar atención medica.

As malautías u lesions asociatas a o mercurio se dicen: hidrarchirismo u mercurialismo y hidrarchiria.

Contaminación con mercurioeditar

L'uso cheneralizau de mercurio en pinturas, desinfectants, fertilizants y electronica ha feito que a concentración suya en l'augua d'as ma siga periglosa. Entra en as cadenas alimentarias marinas, y por bioacumulación se concentra en os animals marins que son en os cabaltos d'estas cadenas alimentarias, l'hombre incluito. Como consecuencia de cualques accidents grieus han iu substituyindo poquet a poquet o mercurio en belunas d'as suyas aplicacions.[2]

Atras caracteristicas d'o mercurioeditar

Numero C.A.S.: 7439-97-6
IPVS: 10 ppm - 81,9 mg/m3
TLV-TWA: 0,025 ppm VLA-ED: 0,025 ppm
Densidat relativa d'o liquido (augua = 1): 13,6
Densitat relativa d'o gas (aire = 1): 6,9
Presión de vapor: 0,0012 mmHg (muit poco volátil)

Referenciaseditar

  1. (es) J Angel Sesma, Ángeles Líbano Zumalacárregui: Léxico comercial en Aragón (Siglo XV), Institución Fernando el Católico, 1982.
  2. (es) Francisco Anguita Virella, Fernando Moreno Serrano: Procesos Geológicos Internos. Editorial Rueda. Madrit 1991, pp 203-204

Vinclos externoseditar

🔥 Top keywords: PortaladaEstaus UniusAngkor WatCarles PuigdemontLista de municipios d'a provincia de MalagaEspecial:Zaguers cambeosCleopatra VIIBaike: AduyaLista de provincias d'Espanya por superficieIndonesiaBaike: Sobre2008Baike: Alvertencias cheneralsEspecial:MirarLista de municipios d'a provincia de ToledoLista de municipios d'a provincia de BadajozLista de municipios d'a provincia de SevillaRepublica Checa1960Sexo oral2007CaixicoBaike: TabiernaIlesia de Sant Istevan Protomártir de Sos d'o Rei CatolicoAlemanyaBaike: Actualidat1941Lista de municipios d'a provincia de CastellónFundación WikiSegunda Guerra MundialConferencia Episcopal EspanyolaRelación sexual20091981MasturbaciónBaike: Comunidat19211907Philippe NoiretContact (cinta)ZaragozaAcademia Aragonesa d'a LuengaSexo analBaike: Ortografía consensuadaFranciscoBaike: Tabierna/Aduya1927MediaWikiLista de municipios d'a provincia de Granada20 de chinero11 de chineroLista de municipios d'a provincia de CáceresAnuraBiquipediaDinamarcaLista de municipios d'a provincia de Cordoba24 de chineroArchentina10 de chineroDakarJustin BieberLista de municipios d'a provincia de Salamanca4 de chineroLista de municipios d'a provincia de CuencaLatínLista de municipios d'a provincia de Valencia30 de chineroLista de municipios de Cantabria8 de chineroZapo2010Aduya:Cómo rechistrar-seFebrero4 de chunioArchidiocesi de TarragonaLista de municipios de VenezuelaLista de municipios d'a provincia de ZamoraLista de Biquipedias17 de chineroBloodshot (cinta)Imachen:Logo Real Madrid.svgClupea harengus16 de febrero11 d'abrilCeresaLista de municipios d'a provincia de Palencia29 de chineroLista de municipios d'a provincia d'AlmeríaSollanaLista de municipios d'a provincia de BurgosBogotáBiquizionarioLoís IX de FranciaCastiella y LeyónWikiRio de JaneiroRobin Williams18 de setiembreImachen:Bloodshot 2020 Póster.jpeg