Aquitania

Rechión de Francia

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Aquitania (en occitán: Aquitània [akiˈtanjɔ]; en Euskara/basco Akitania; en francés Aquitaine) ye o nombre dato entre a historia a diversas partis d'o sudueste de l'actual Francia. Actualment corresponde con parti d'a rechión francesa de Nueva Aquitania y anteriorment estió una rechión formata por cinco departamentos, 18 districtos, 235 cantons y 2.296 comunas.

Aquitania
Aquitaine
Aquitània
Akitania
Antiga rechión de Francia
Escudo de  Aquitania
BanderaEscudo

Mapa de situación en Francia
Anyos1982-2015
Rechión actualNueva Aquitania
Entidat
 • Estau
Antiga rechión
Francia
Capital Bordeus
Subdivisions
 • Districtos
 • Cantons
 • Comunas

18
235
2.296
DepartamentosDordonya (24)
Gironda (33)
Landes (40)
Òlt y Garona (47)
Pireneus Atlanticos (64)
Idioma oficial
 • Atros idiomas
Francés
Basco y Occitán
Superficie
 • Total

41 309 km²
Gubierno
 • President

Alain Rousset
(dende 1998)
Población
 • Total (2013)
 • Densidat
Pos. 6ª
3 316 889 hab.
76,28 hab/km²
‎ChentilicioAquitano/a[1]
ISO 3166-2FR-B
Pachina web oficial
Iste articlo ye sobre l'antiga rechión francesa d'Aquitania, ta la provincia romana se veiga Galia Aquitania.

A suya población yera de 3.150.890 habitants (2007) en una superficie de 41.309 km², con una densidat de población de 76,28 hab/km².

A capital d'a rechión yera a ciudat de Bordeus.

Etimolochíaeditar

Actualment, a teoría mas estendillata sobre a etimolochía d'Aquitania diz que l'orichen ye a parola en latín aqua (augua en aragonés, y que o suyo nombre sería asinas o país d'as auguas, en razón d'a suya abundancia en recursos hidrolochicos, encara que tamién se relaciona con o nombre d'a ciudat d'Aquæ, que ye l'actual Dacs, en o departamento d'as Landas.

Sindembargo, cal parar cuenta que o toponimo ye prou amanato a o nombre d'os suyos antigos pobladors antes que no i plegasen os romanos, que yeran ditos auscitans, d'a ciudat eponima d'Aush, en l'actual departamento d'o Gers. Antiparte, en ixe nombre ye present a misma radiz que en unatro pueblo prerromano que se trobaba a o sud d'os Perinés, os actuals bascos (eusk- en basco) y mesmo de l'actual ciudat aragonesa de Uesca, estando asinas posible una relación de parentesco entre ixos tres pueblos. No se conoix exactament o sentito u significato d'a radiz eusk- u ausc- (que antiparte ye tamién present en o nombre d'a Gascunya, l'antiga Wasconia medieval.

Historiaeditar

Aquitania prerromanaeditar

En os sieglos II y I aC a rechión entre a Garona y os Pireneus yera habitata por una serie de pueblos preindoeuropeus ditos aquitanos, que heban asimilato parte d'a cultura d'os Campos d'Urnas y entre os que s'iban establindo poblacions galas (pueblos celtas).

Cuan Pompeyo tornó ta Roma dimpués d'una guerra civil en Hispania fundó en a muga entre Aquitania y a Gallia Narbonensis a ciudat de Lugdunum Convenarum, en l'actual Saint Bertrand de Comencha, seguntes o modelo d'oppidum y dunum galo. Mientres a conquiesta romana d'a Galia por Chulio César, se deciba asinas a lo territorio a lo sud d'a Garona, habitato por un pueblo de chinetz que o mesmo Chulio César consideraba ibers. O mesmo toponimo puede derivar d'a palabra latina ta chinet: "equites".

Aquitania romanaeditar

Se veiga l'articlo prencipal sobre a provincia romana d'Aquitania
Aquitania, como provincia romana feita con o territorio d'os aquitanos ixamplato con territorios d'a Galia Celtica.

O lugartenient de César, Licinio Graso, conquerió Aquitania. Augusto la chusmetió definitivament dimpués de diferents campanyas entre o 37 aC y o 27 aC. En a organización administrativa d'Augusto as mugas d'Aquitania se levoron ta lo Loira y os monts Cevennes, metendo-ie Berry y as rechions altas d'o Macizo Central. As ciudaz importants yeran Avaricum (Burch), Limonum (Piteus), Burdigala (Bordeus) y Elusa (Eusa). A mas gran parte d'o territorio correspondeba a os territorios d'os galos y no pas d'os aquitanos orichinals.

En os zaguers sieglos de dominio romano apareixen chitos de rebelión contra l'autoridat romana, os bagaudas, que nunca no estioron acotolatos de tot. O movimiento bagauda plegó ta o norte d'Hispania dende Aquitania. L'emperador Dioclecián reorganizó l'administración y dividió Aquitania en tres partis: Aquitania Prima (oriental), Aquitania Secunda (occidental) y Novempopulania. A zaguera correspondeba con l'Aquitania prerromana. As capitals d'as tres partes estioron Burch, Bordeus y Eusa (Ausch).

Aquitania en a caita de l'imperio romanoeditar

En l'Altera Edat Meya o territorio que se deciba Aquitania yera lo que correspondeba a Aquitania Prima y Aquitania Secunda, sin Novempopulania. Novempopulania yera en poder d'a población menos romanizata, ditos bagaudas y que con o tiempo tamién serán conoixitos chenericament como bascons. O territorio que se dirá Aquitania incluirá a ciudat de Tolosa. Ista Aquitania estió en primerías entregata a los visigodos, que plegoron en o 418; os francos de Clodoveu I en 508 derrotoron a os visigodos y els empentoron ta Hispania.

Aquitania Merovinchiaeditar

Bels bretons aliaus d'os francos s'establioron en a zona d'o río Garona. Dimpués d'a muerte de Clodoveu (511) o reino franco se dividió en cuatre parz seguntes o costumbre franco: Neustria, Austrasia, Borgonya y Aquitania. Aquitania yera a menos chermanizata d'as cuatre.

O sud de Galia, una zona muito romanizata, teneba amás poca influencia franca, fueras d'a cuenca d'a Roina. Os territorios entre a Loira y os Pireneus yeran una especie de protectorau militar franco. Os merovinchios no teneban soque una autoridat nominal sobre Aquitania. Os patricios galorromanos autoctonos, alavez duques como Eudes, Hunaud y Waïfre, son qui dirichen Aquitania de verdat. Os bascons d'a Novempopulania tampoco no yeran chusmesos a garra autoridat franca, pero os merovinchios creyoron a entidat dita Ducau de Wasconia en 601-602; Wasconia será l'orichen d'o toponimo actual Gascunya.

Aquitania carolinchiaeditar

A invasión musulmana d'Hispania plegó ta Aquitania. O franco Carlos Martel los venció en Piteus, en l'anyo 732. Esta victoria permetió a os francos de chusmeter a vasallache l'Aquitania, pero respetando l'autoridat d'os duques locals. L'emperador Carlos Magno creyó o Reino d'Aquitania ta o suyo fillo Loís lo Piadoso.

Con Carlos Magno s'introducioron poblacions francas ta ocupar puestos en l'administración a lo costato d'os duques locals d'orichen galorromano. Deportó a bels aquitanos de Wasconia ta Borgonya y establió en cuenta d'ellos a burgundios y francos. En o 806 se fixoron as mugas d'o futuro reino d'Aquitania: a Loira, o corso baixo d'o Roine, a Mediterrania y os Pireneus.

Os reis carolinchios que gobernoron Aquitania estioron Pepín I, Pepín II, Carlos lo Nino y Loís lo Tartamudo. Cuan Loís lo Tartamudo fue coronato, en l'anyo 877, o rei d'os francos renunció a mantener a ficción d'un reino d'Aquitania semiindependient porque de feito yera trestallato en muitos prencipatos mas poderosos que a suya monarquía: os condaus de Piteus, la Marche, Santoigne, Perigord, Lemosín, Auvernia, Quercy, Tolosa y o ducau de Gascunya.

O nombre d'Aquitania cayó en desuso, estando substituyiu por atros como "Gascunya" (a lo sud d'a Garona), "Guyena" (a lo norte d'a Garona).

Aquitania como rechión en a Francia modernaeditar

Recientment s'ha adoptato decir Aquitania a una rechión d'a Republica Francesa que albarca parti de Gascunya y tot o País Basco francés. Comprende os departamentos de Dordonya, Gironda, Landas, Lot y Garona. A ciudat mas important ye Bordeus.

Referenciaseditar

Vinclos externoseditar


Antigas rechions y departamentos d'ultramar de Francia
Rechions

Alsacia | Alta Normandía | Aquitania | Auvernia | Baixa Normandía | Borgonya | Bretanya | Campanya-Ardenas | Centro | Corcega | Franco Condau | Isla de Francia | Lemosín | Lenguadoc-Rosellón | Lorena | Meyodía-Pireneus | Norte-Paso de Calais | Países d'a Loira | Picardía | Poitou-Charentes | Provenza-Alpes-Costa Azul | Roine-Alpes

Departamentos d'UltramarGuadalupe | Guayana Francesa | Martinica | Mayotte | A Reunión
🔥 Top keywords: PortaladaEstaus UniusAngkor WatCarles PuigdemontLista de municipios d'a provincia de MalagaEspecial:Zaguers cambeosCleopatra VIIBaike: AduyaLista de provincias d'Espanya por superficieIndonesiaBaike: Sobre2008Baike: Alvertencias cheneralsEspecial:MirarLista de municipios d'a provincia de ToledoLista de municipios d'a provincia de BadajozLista de municipios d'a provincia de SevillaRepublica Checa1960Sexo oral2007CaixicoBaike: TabiernaIlesia de Sant Istevan Protomártir de Sos d'o Rei CatolicoAlemanyaBaike: Actualidat1941Lista de municipios d'a provincia de CastellónFundación WikiSegunda Guerra MundialConferencia Episcopal EspanyolaRelación sexual20091981MasturbaciónBaike: Comunidat19211907Philippe NoiretContact (cinta)ZaragozaAcademia Aragonesa d'a LuengaSexo analBaike: Ortografía consensuadaFranciscoBaike: Tabierna/Aduya1927MediaWikiLista de municipios d'a provincia de Granada20 de chinero11 de chineroLista de municipios d'a provincia de CáceresAnuraBiquipediaDinamarcaLista de municipios d'a provincia de Cordoba24 de chineroArchentina10 de chineroDakarJustin BieberLista de municipios d'a provincia de Salamanca4 de chineroLista de municipios d'a provincia de CuencaLatínLista de municipios d'a provincia de Valencia30 de chineroLista de municipios de Cantabria8 de chineroZapo2010Aduya:Cómo rechistrar-seFebrero4 de chunioArchidiocesi de TarragonaLista de municipios de VenezuelaLista de municipios d'a provincia de ZamoraLista de Biquipedias17 de chineroBloodshot (cinta)Imachen:Logo Real Madrid.svgClupea harengus16 de febrero11 d'abrilCeresaLista de municipios d'a provincia de Palencia29 de chineroLista de municipios d'a provincia d'AlmeríaSollanaLista de municipios d'a provincia de BurgosBogotáBiquizionarioLoís IX de FranciaCastiella y LeyónWikiRio de JaneiroRobin Williams18 de setiembreImachen:Bloodshot 2020 Póster.jpeg