Árbol

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000

Un árbol[1] (d'o latín < ARBORE)[2] ye una planta que puet creixer dica mas de cinco metros d'altaria gracias a una estructura que forma un tronco, y eventualment ramificacions ditas ramas y brancas.[3] Os árbols son plantas perennes que por un regular viven muitos anyos. En o sentito botanico, os árbols son plantas con fusta. A fusta, conoixita tamién como xilema secundario, se produce por una capa de celulas, o cambium vascular, situata baixo a crosta.

Un caixico en Dinamarca.
Árbols nevatos en o Fornigal.

A formación d'a fusta ye un proceso repetitivo que superposa una nueva capa dencima d'as anteriors. O resultato a sobén ye visible en forma d'aniellos de creiximiento. Os solos grupos que contienen plantas con fusta, y por tanto árbols en o sentito estricto d'o termin, son as chimnospermas y as anchiospermas dicotiledonias. Os árbols presentan una mayor lonchevidat que atros tipos de plantas. Bellas especies d'árbols (como as secuoyas) pueden blincar d'os 100 m d'altaria, y gosan vivir mils de anyos.

Os primers árbols apareixen en a Tierra fa bels 370 millons d'anyos,[4] en o periodo Devonián, y yeran os antipasaus d'as coniferas actuals. O desembolique en altaria y a ramificación d'as brancas permiten a los árbols augmentar a suya capacidat d'espleitación d'o espacio aerio. A distribución d'as fuellas a diferents rans permite a l'árbol augmentar a superficie d'intercambio ta la fotosintesi.[4] A suya gran capacidat fotosintetica fa que os árbol chuguen un papel important en os ciclos ecolochicos terrestres, gracias a la suya capacidat d'almadazenamiento de carbonio, o suyo rol en o ciclo de l'augua, y a formación d'os ecosistemas complexos que son as selvas, fuent y refuchios d'a biodiversidat.[4][5]

Os árbols tamién representan una fuent considerable de recursos ta la especie humana, tanto de materials (prencipalment fusta) como de provisions (particularment fruitos), entre atros. Ocupan un puesto real y simbolico important en cuasi totas as culturas d'o mundo.

Bibliografiaeditar

  • (en) Pakenham, Thomas . Remarkable Trees of the World. (2002). ISBN 0-297-84300-1
  • (en) Pakenham, Thomas. Meetings with Remarkable Trees.(1996). ISBN 0-297-83255-7
  • (en) Colin Tudge. The Secret Life of Trees. How They Live and Why They Matter. Allen Lane. Londres (2005). ISBN 0-7139-9698-6.

Se veiga tamiéneditar

Referenciaseditar

  1. (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.13
  2. (es) José María Enguita Utrilla:Un vocabulario agrícola turiasonense de 1382, Turiaso n°8, 1989, ISSN 0211-7207, p.139-178
  3. (ca) Arbre. Enciclopèdia Catalana
  4. 4,0 4,1 4,2 (en) The Quiet Evolution of Trees. McLamb, E. & Hall, J. C. Earthwork & Systems. Ecology.com
  5. (en) Amazon Rainforest, Amazon Plants, Amazon River Animals. World Wide Fund for Nature

Vinclos externoseditar

🔥 Top keywords: PortaladaEstaus UniusAngkor WatCarles PuigdemontLista de municipios d'a provincia de MalagaEspecial:Zaguers cambeosCleopatra VIIBaike: AduyaLista de provincias d'Espanya por superficieIndonesiaBaike: Sobre2008Baike: Alvertencias cheneralsEspecial:MirarLista de municipios d'a provincia de ToledoLista de municipios d'a provincia de BadajozLista de municipios d'a provincia de SevillaRepublica Checa1960Sexo oral2007CaixicoBaike: TabiernaIlesia de Sant Istevan Protomártir de Sos d'o Rei CatolicoAlemanyaBaike: Actualidat1941Lista de municipios d'a provincia de CastellónFundación WikiSegunda Guerra MundialConferencia Episcopal EspanyolaRelación sexual20091981MasturbaciónBaike: Comunidat19211907Philippe NoiretContact (cinta)ZaragozaAcademia Aragonesa d'a LuengaSexo analBaike: Ortografía consensuadaFranciscoBaike: Tabierna/Aduya1927MediaWikiLista de municipios d'a provincia de Granada20 de chinero11 de chineroLista de municipios d'a provincia de CáceresAnuraBiquipediaDinamarcaLista de municipios d'a provincia de Cordoba24 de chineroArchentina10 de chineroDakarJustin BieberLista de municipios d'a provincia de Salamanca4 de chineroLista de municipios d'a provincia de CuencaLatínLista de municipios d'a provincia de Valencia30 de chineroLista de municipios de Cantabria8 de chineroZapo2010Aduya:Cómo rechistrar-seFebrero4 de chunioArchidiocesi de TarragonaLista de municipios de VenezuelaLista de municipios d'a provincia de ZamoraLista de Biquipedias17 de chineroBloodshot (cinta)Imachen:Logo Real Madrid.svgClupea harengus16 de febrero11 d'abrilCeresaLista de municipios d'a provincia de Palencia29 de chineroLista de municipios d'a provincia d'AlmeríaSollanaLista de municipios d'a provincia de BurgosBogotáBiquizionarioLoís IX de FranciaCastiella y LeyónWikiRio de JaneiroRobin Williams18 de setiembreImachen:Bloodshot 2020 Póster.jpeg