Engela van Rooyen

Suid-Afrikaanse skrywer

Engela Elizabeth Helena van Rooyen (1939-) is ’n Afrikaanse skryfster. Sy skryf vir volwassenes en ook vir die jeug en van haar boeke word gereeld vertaal asook voorgeskryf op skool. Sy maak, op destydse advies van haar uitgewer, van meer as een skryfnaam gebruik. Dus is sy ook Engela Linde (haar getroude van) en Louisa du Toit.[1] [2]

Engela van Rooyen
Gebore11 Augustus 1939
NasionaliteitSuid-Afrika
BeroepSkrywer
Bekend virBoeke

Lewe en werkwysig

Engela word op 11 Augustus 1939 te Kakamas teen die Oranjerivier in die distrik Kenhardt gebore as tweede oudste van ’n gesin van uiteindelik tien kinders.[1] Tydens haar geboorte woon die klein gesin nog in 'n netjiese riethuis met 'n Dover-stoof en 'n vloer van doringboomgom. Hierna koop haar pa sy eie riviergrond. Haar ouers was Carel Petrus van Rooyen en Marthina Louisa (Née du Toit). Haar suster, Hetta Hager is ook 'n skryfster. Haar voorouers was pionier-koloniste in ’n besproeiingsnedersetting wat deur die NG Kerk gestig is om boere te help wat deur droogte en runderpes verarm is. Sy begin skoolgaan op Neus by ’n eenmanskool en matrikuleer in 1956 aan die Hoërskool Kakamas. Tydens haar skoolloopbaan “spring” sy ’n standerd toe die inspekteur op sy jaarlikse besoek haar na ’n hoër standerd bevorder omdat sy vlot kon voorlees.[3]

Hierna studeer sy vanaf 1957 verder aan die Universiteit van Stellenbosch waar sy ’n B.A.-graad en Sekondêre Onderwysdiploma verwerf. Sy hou vir ’n jaar skool by Paarl Girls High, waartydens sy trou met Barend Jacobus (Kobie) Linde, ’n predikant.[4] Hulle eerste gemeente is Kameelboom in die Kalahari naby die grens met Botswana. Hulle oudste dogter word hier gebore. Vervolgens gaan hulle na Migdol, waar twee seuns gebore word. Die volgende staanplek is Kimberley, waar hulle jongste seun gebore word. Hierna word hy as weermagkapelaan beroep, eers na Grahamstad en later op Potchefstroom. Hier studeer hulle vier kinders en Engela verwerf die B.A. Honneurs-graad en die M.A.-graad in Afrikaanse letterkunde cum laude aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys. Haar verhandeling is getiteld Die beelding van sonde in ‘Kroniek van Perdepoort’.[3]

Sy is betrokke by die vrouetydskrif Rooi Rose as verhaalredakteur en help vir vyf jaar by die ATKV se skryfskool op die Potchefstroomse Universiteit. Die egpaar woon sedert hulle aftrede in 1990 in die noorde van Pretoria teen die Magaliesberg, waar Engela ook etlike jare as redakteur by 'n uitgewer werk.

Skryfwerkwysig

Prosawysig

As skoolkind begin sy reeds skryf en as student verskyn haar eerste kortverhaal, Die gemmerpoeding, in 1958 in Die Huisgenoot. Met die geld van agt ghienies wat sy vir hierdie verhaal ontvang, koop sy vir haar ’n tikmasjien. Sy gee ook klas as student-assistent. Sy lewer in die eerste jare uitsluitlik tydskrif- en radiowerk. Van haar kortverhale word ook in Tydskrif vir Letterkunde gepubliseer. Vir volwasse lesers skryf sy verskeie romans, met haar meer ernstige werk wat geskryf word as Engela van Rooyen, haar nooiensnaam, en ontspanningsliteratuur wat sy skryf onder haar getroude naam, Engela Linde, en die skuilnaam Louisa du Toit.

Romanswysig

Sommige menings van resensente, keurders, boekeredakteurs en lesers is beskikbaar gestel uit die skrywer se leggers.

Van die boeke wat sy as Engela van Rooyen skryf, sluit in Die wenteltrap, waar die gebeure sentreer rondom die sentrale motief van skuld, waar elke mens aandadig is aan sy eie en sy medemens se struikelinge. 'n Resensent skryf hieroor: "Miss Van Rooyen joined the Sewentigers."

Kontrapunt se titel is ’n musiekterm wat verwys na die kombinasie van twee of meer verwante maar selfstandige melodieë tot ’n musikale toonsetting. Hierin word die ineengeweefde lewens van ’n aantal verstotelinge ondersoek.[5] "'n Komposisie met woorde, mense. 'n Fyn hand bestryk die klawers. Mag hierdie talent bly blom en blom."

Vuurwag is die verhaal van ’n baie klein bosgemeenskap wat onder hoë druk geplaas word.[6] .Almal leeef onder die dreigende gevaar van ’n bosbrand, wat alles sal vernietig.

Vollermaan vertel die lotgevalle van drie geslagte Van der Weys, wat almal oorlog en die verwoesting en smart wat dit bring, geken het. Die begrippe skuld, straf en versoening in aansluiting by Paasfees is die deurlopende tema. "Aangrypend, soms ontstellend; 'n verrykende leeservaring." "'n Verrassende roman; outentieke kunstenaarskap."

In die oog van die web word in 1993 genomineer vir die Rapportprys, nadat dit in manuskripvorm in 1990 ’n finalis was in De Kat, Sanlam en Antenne se romanwedstryd. By die geboorte van ’n tweeling sterf een skynbaar kort na geboorte en word begrawe, maar in werklikheid word hy grootgemaak deur ’n vrou wat haar eie kind verloor het. Hierdie kind, Lou de Wet, se ontwikkeling en groei tot volwassenheid , insluitend sy vlugtelingskap, is die fokus van hierdie verhaal.[7] Die verhaal draai in die kopermyne van Mufilira asook in die Kalahari tussen 'n groepie San-jagter-versamelaars in die vyftigerjare.

Vuur op die horison is ’n roman oor die Anglo-Boereoorlog. Sy werk tien jaar hieraan en dit word ’n beduidende historiese roman in Afrikaans, wat die oorlogsgebeure op realistiese wyse en met inagneming van die goed en kwaad aan alle kante (Britte, Boere en swart mense) weergee. Die familie Viljoen en hulle lotgevalle vanaf 1846 tot 1903 is die spilpunt waarom gebeure draai, wat ook die liefdesverhoudings van Frans Viljoen en Memorie en Gerrie en die Engelse Michael Dalmain insluit.[8][9] Hierdie boek is, onder andere, in 2001 op die kortlys vir die toekenning van die M-Net-prys. In 'n meningspeiling word dit aangedui as een van die honderd gewildste boeke wat al in Afrikaans verskyn het. "Hierdie skrywer kan jy vertrou." "Visueel, onstuimig en formidabel." "Die Gone with the Wind van die Boereoorlog." "Die diversiteit van die werk is net so verstommend soos die omvang."

Outobiografiese werkewysig

Haar jeugherinneringe Met ’n eie siekspens[10][11] is in 1995 op die kortlys vir die toekenning van die CNA-prys en die ATKV-Prosaprys en in 1996 op die kortlys vir die toekenning van die Helgaard Steyn-prys.[12] Sy slaag daarin om die intens persoonlike herinneringe op bedrewe wyse oor te dra sodat die karakters werklike gestalte kry en die ontbering en stryd om oorlewing by die leser aanklank vind as ’n meer universele belewenis.[13] Die gemeenskap van die kerklike arbeidskolonie in die harde natuuromgewing van Kakamas aan die [14] Oranjerivier se alledaagse stryd teen die natuur word universeel as soortgelyk aan die stryd van alle mense met hulle aardse woonplek. Hier is mense op mekaar aangewese en staan mekaar by in geboorte, dood en tussenin, sodat die oorweldigende gevoel van meelewendheid almal positief stem. Dit is hierdie warm menslikheid wat van die herinneringe iets spesiaals maak en veel meer as net kontreikuns oor ’n streek se mense en dinge. Verdere kleur word verleen deur die vermaaklike staaltjies oor die handelswyse en gesegdes van die inwoners, wat nie net die menslikheid van die kolonie verder illustreer nie, maar ook ’n vaslegging is van ’n ryk Boerekultuur van vanslewe se dae. "'n Groot stuk Afrika." "Dit het die aardsheid en egtheid van 'n Brueghel-skildery." "Een van die mooiste boeke wat ek nog in Afrikaans gelees het." "'n Treffende stuk werk, volstrek eerlik en gedra deur 'n wete van eie waardigheid."

Haar volwasse herinneringe word opgeneem in Seisoene.[15] Haar huwelik met ’n predikant en die lewe as pastoriepaar en ouers word beskryf.[16] Die seisoene van die titel is aanduidend van die wisselende aard van die ervarings[17] en gebeurtenisse op die lewenspad. Weereens slaag sy daarin om die gebeure sonder sentimentaliteit weer te gee. "Voortreflike herinneringskuns." "'n Waardige toevoeging tot die egodokument in Afrikaans.""Boeiende, pakkende styl, skerp waarneming, deernis, humor.""Stylvolle greep op eie gesinsgeskiedenis, geplaas teen die groter universele bestel."

In Erfstories vertel sy saam met haar broer Elias van Rooyen en suster Hetta Hager, die drie oudste kinders van die familie, anekdotes oor hulle grootwordjare.  Die sketse is ook ’n nalatenskap van sommige van die stories waarmee hulle groot geword het.

In die reisverhaal Om op eeue te loop, doen sy in dagboekvorm verslag van haar reis na Israel. Sy skryf ook ’n hele aantal geestelike boeke, waaronder die Lux Verbi-publikasies God se pad van Vryheid en Op pad deur Betlehem.

Jeugverhalewysig

Meer as twintig jeugboeke verskyn van haar en etlike van hierdie boeke word vertaal en/of wyd voorgeskryf vir gebruik in skole. Die eerste boek in die Gesie van Sonsig-reeks was een jaar die beste verkoper van Tafelberg.

Kaboep en Koer verskyn aanvanklik as vervolgverhaal in die tydskrif Sarie en speel tydens die Tweede Wêreldoorlog af.[18] In Tjarie kom huis toe word Tjaart in ’n oorstroming meegesleur en moet probeer oorleef op ’n verlate eiland, wat nuwe perspektiewe vir hom open.

In Jat kry vlerke is Jat op soek na sy werklike pa, omdat hy nie die omstandighede waarin hy lewe kan hanteer nie. Hulle is arm en hy is wat verstandelike vermoëns betref sy ouers ver voor. Hierdie boek word gereeld voorgeskryf, veral vir tweedetaalonderrig.

Middelmannetjie speel tydens die Eerste Vryheidsoorlog af. Reinhardt Botes is verskeur oor waar hy tuishoort, want hy is Reinhardt vir die Boere, Hardy vir sy Engelse familie en hy het ook ’n naam by die swart mense, naamlik Lethola. Hierdie roman illustreer hoe alle mense in ’n oorlog ly.

Koenie se ontdekking speel af op die delwerye in die sewentigerjare van die negentiende eeu. Die dertienjarige Koenie loop van sy pleegouers weg om sy geluk by die delwerye te gaan soek.

Die môreboom speel ook af op die delwerye in die negentiende eeu. Die sestienjarige Ben bly droom van die groot diamant, wat hy dan eindelik kry, maar dit bring vir hom ongeluk. Die titel verwys na die kameelboompie wat opkom waar hy in moedeloosheid die pitte neergesmyt het.

In Joepie maak plek is Joepie die twaalfjarige seun van die skoolhoof. Hy het net ’n baie ouer suster en het dus nooit geleer om met ander te deel nie. Vier nuwe kinders kom na die skool en twee bly by hulle in, wat hom afgeskeep laat voel. Hy besluit om weg te loop, maar die vier nuwelinge agtervolg hom en hulle val almal vas in ’n grot. Ook hierdie boek word dikwels voorgeskryf.

Die duiwe van Botala het die swart hoërskoolseun Frank Modiba as hoofkarakter, wat saam met sy suster Katie van Botala High oorgeplaas word na die multikulturele skool Meliora, wat “iets beters” beteken. Hier kruis hulle paaie met dié van die ryk wit seun George Smith, of Carrots, die sportheld. Die swart gesin se omstandighede en familie-atmosfeer word treffend gekontrasteer met dié van die ryk wit seun George en sy gesin.[19] "'n Juweel van 'n jeugboek."

Vuvuzela word in 2005 bekroon met die Silwertoekenning van die Sanlam-prys vir jeuglektuur. In hierdie boek word van Afrikaans, Engels en Fanagalô gebruik gemaak om die verhaal realisties weer te gee. Senke is dertien en sy ouer broer Buthi agtien. Na hulle ma se dood begin Buti werk sodat Senke skool kan klaarmaak, terwyl hy drome droom van ’n eie steenhuis eendag.[20] Die boek word in Pools vertaal as jeugprojek vir die Wêreldsokker.

Onder die naam Engela Linde skryf sy meer as sestig liefdesverhale, die meese daarvan oorspronklike vervolgverhale. Op hulle beurt word die verhale uitgegee in grootdruk, en daarna in 13 omnibusse onder haar skryfnaam Louisa du Toit.

Kleuterboeke en bundelbydraeswysig

Sy skryf ook etlike boeke vir kleuters. Jan Môre en die hamer vertel van die lui Jan Môre wat onder die motivering van sy oom in die flukse Jan Hamer verander. Hierdie en ander kinderboeke word in Engels vertaal. Die boom in die boot word vir voorskryf in al die Suid-Afrikaanse tale vertaal. Van haar verhale word ook in versamelbundels opgeneem, waaronder Die pienk engeltjie in Goue fluit my storie is uit onder redaksie van Linda Rode; Aan die punt van jou arm in Keerpunt saamgestel deur Linda Rode en Jakes Gerwel en Die boom in Stories suid van die son.

Ander skryfwerkwysig

As Engela Linde lewer sy ook werk van vakkundige aard. In Kroniek van sonde (haar gepubliseerde M-verhandeling) ondersoek sy die beelding van sonde in Anna M. Louw se bekroonde roman Kroniek van Perdepoort.[21] Die boek word uitgegee deur die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys.

Geagte skrywer: briewe van ’n verhaleredakteur is ’n handleiding aan voornemende skrywers.

Radiodramawysig

Vir haar hoorspele ontvang sy verskeie pryse. In 1970 wen sy ’n prys by die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie met die historiese hoorspel Die kokerbome sal dit uitroep en in 1986 wen sy die tweede prys vir hoorspele oor die Johannesburgse Eeufees.

Omdat die wind alleen is wen in 2004 ’n tweede prys in die -Sanlam radiodramakompetisie. Hierdie radiodrama word opgeneem in die versamelbundel Droomskip en ander radiodramas en handel oor die gevolge wanneer ’n afperserfiguur die lewens van ’n “broer” en “suster” binnedring. "Multi-genre talentvolle Engela van Rooyen." "Dit herinner aan die rillerelemente van Robert Thomas se Trap for a lonely Man.

Ver viole word in 2012 uitgesaai. Die weduwee Jacoba Krantz se man is in verdagte omstandighede oorlede. Na sy dood word sy deur die gewetenlose uitbuiter en afperser Frik Bosch afgedreig omdat hy haar lappie grond wil hê vir sy sake-uitbreiding. Dan klop 'n tronkvoël aan haar deur. Wie is bang vir die goeie wolf? is ’n Paasdrama wat in 2014 uitgesaai word. Rufus Roux, besig met 'n egskeiding van sy vrou, word oorgeslaan vir die pos as hoof van die departement by die universiteit en Herman Smit word eerder aangestel. Herman was Rufus se promotor vir sy doktorstesis en is bewus van sy poging om plagiaat te pleeg en Rufus is bang dat Herman net wag vir die geleentheid om dit teen hom te gebruik. Rufus besluit om Herman se swak gesondheid teen hom te gebruik in ’n poging om hom uit die pad te kry. Tot sy verbasing vind hy uit dat Herman volkome herstel het, maar ook dat Herman uitreik na hom en sy samewerking in die departement hoog op prys sal stel. Só word Rufus dan gedwing tot selfondersoek.

Eerbewysewysig

By Woordfees van 2014 word haar 75e verjaarsdag en skryfwerk gevier in ’n gesprek met Danie Botha en Linda Rode, waar haar gespreksgenote om die beurt hoogtepunte in haar omvangryke oeuvre uitlig.[22]

Publikasieswysig

JaarPublikasies
Engela van Rooyen
1970Die wenteltrap
1973Kontrapunt
1975Vuurwag
1977Kaboep en Koer
1979Gesie van Sonsig
Gesie maak lig
Omkeer op Wolwekop
1980Gesie in Villa Musica
Dans van die seekat
1981Gesie in diep water
1982Vollermaan
Om op eeue te loop: ’n Israel-dagboek
1983Tjarie kom huis toe
Janie in Akkerhof
1984Middelmannetjie
Briewe vir Sanet: lekkerlees-Bybelstudie vir vroue
1988Jan Môre en die hamer
1989Joepie maak plek
Koenie se ontdekking
1990Die môreboom
Jat kry vlerke
1991In die oog van die web
1993Die duiwe van Botala
1994Met ’n eie siekspens
1995In die begin
Die nuwe woud
1997Die kokkewiet roep
Die Niemands van Langelaan
2000Vuur op die horison
2005Seisoene
Vuvuzela
2013Erfstories
Engela Linde:
1971Eenling die mens
1974Sirkelbaan
1975Reënboog in my tuin
1976Die pad na Swerwersrus
Gesig op die lewe
Anderkant die winter
Jou stem in die winde
Skerwe van geluk
1977Aan ’n liefde van gister
Prys vir die son
Dan kom die eensaamheid
1978Die huis langsaan
Eiland van die bokslagters
Die kokkewiet roep
Juwele in die stof
1979Skepe in die nag
Die stille roep
Die oes van ons winter
Hoog brand die oesvuur
Dryfhout
1980Omdat die wind alleen is
Agter toe vensters
Die uurglas wentel
Waar is die kleure heen?
Mense van die môre
Najaar van die Feniks
Die blaasbalk blaas hard
Silwer uit die smeltoond
Voetreis deur die balsembosse: 66 Dagstukkies
1981Dwaallig vir sterre
Onder kanniedoodsterre
Mooi is die erfenis
Sy was ’n somerdeel
Dag van klein dinge
Fana gaan weg: kortverhale
1982Dag van kleine dinge
Waar stormwaters breek
Figure uit die Nuwe Testament: Herodes, Pilatus, Paulus
1984Een lang winter
1985Talmende tuiskoms
Liefie
Om alles te weet
Maak brand die lampe
1986Ploeg die wolke
Kroniek van sonde (saam met D.H. Steenberg)
1990Die ding
Waaisand
1991Spore
Kom saam Jerusalem toe: ’n Bybelkor-kursus
Pienke
1992Vrede vir jou
1994Die koning, die boswagter en die reënboog
1995Huis en hart
Om alles te weet
Ploeg die wolke
Stroompies langs die pad
2013God se pad na vryheid (Lux Verbi)
2020Op pad deur Betlehem (Lux Verbi)
Louisa du Toit:
1992Een maand daardie winter
Die goue vuur
Die gras sal weer groei
Kerse in die wind
Maan oor die duine
Onrus op Rus-en-Vree
Ver lok die ligte
Die wakende droom
1993Dwaallig vir sterre
Die juigende oes
Ons wag op die nuwe maan
Sterre in die nanag
Die sterrekyker van Oorstaan
Verby is die nag
1994By die fontein van Soblou
Aan ’n liefde van gister
Die somerfees
1996Sterre in die stof
2000Sirkelbaan
2001Die jubeljaar en ander verhale
2003Vier van haar bestes
2005Die teken en ander verhale
2006Stroompies langs die pad
2007Omnibus 1
2008Omnibus 2
Nog 11 omnibusse volg.

Sien ookwysig

Bronnelyswysig

Boekewysig

  • Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en  Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
  • Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
  • Rode, Linda en Gerwel, Jakes (samestellers) Keerpunt. Kwela Boeke Kaapstad Eerste uitgawe Eerste druk 1995
  • Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel I. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998
  • Van Coller, H.P. (red.) Perspektief en Profiel Deel 2. J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
  • Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom. Lapa-Uitgewers  Eerste uitgawe Tweede druk 2005

Tydskrifte en koerantewysig

  • Britz, Elretha. Moordende taak, maar jy doen dit. Die Volksblad, 19 Junie 2000
  • Cloete-Hofer, Mariette. Skryf – haar ambag van liefde. Algemene Kerkbode, 11 en 12 Augustus 2000
  • Fourie, Corlia. Met ’n soetkysie en ’n boek. Rooi Rose, 24 Maart 2001
  • Lategan, Leana. Dankbaar dat skryf haar gekies het. Volksblad, 3 September 2001
  • Louw, George. Jare bring meer deernis, sê Engela van Rooyen. Die Burger, 11 Augustus 1999
  • Nieuwoudt, Stephanie. Sagte potlood raas hard in nag. Boekewêreld, 14 Junie 2000
  • Pretorius, Fransjohan. Die historisiteit van resente Afrikaanse historiese fiksie oor die Anglo- Boereoorlog. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 52 no. 2 Lente 2015
  • Sterrenberg, Colette. Skryf is soos ’n brandnetel. Die Burger, 8 Julie 1994

Ongepubliseerde dokumentewysig

  • Van Rooyen, Engela. Biografiese skets. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en  Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein

Verwysingswysig

  1. 1,0 1,1 NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/1028 Geargiveer 6 Mei 2015 op Wayback Machine
  2. Liefdesverhale: http://www.liefdesverhale.co.za/authors/2356 Geargiveer 7 Januarie 2017 op Wayback Machine
  3. 3,0 3,1 Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_engelavanrooyen.htm Geargiveer 13 September 2014 op Wayback Machine
  4. Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/vrooyene.html
  5. Brink, André P. Rapport, 7 Desember 1975
  6. Eksteen, Louis. Standpunte, Nuwe reeks 126, Desember 1976
  7. Van Vuuren, Helize Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/seminaar/vuur.asp Geargiveer 21 Junie 2017 op Wayback Machine
  8. Venter, L.S. Beeld, 3 Julie 2000
  9. Bosman, Nerina Universiteit van Pretoria: http://repository.up.ac.za/dspace/handle/2263/10726
  10. Blignault, Audrey. Boekewêreld, 6 Maart 1996
  11. Botma, Riëtte. Die Burger, 12 Oktober 1994
  12. Kannemeyer, J.C. Rapport, 31 Julie 1994
  13. Kannemeyer, J.C. Op weg na 2000. Tafelberg-Uitgewers Beperk Eerste uitgawe 1998
  14. Wybenga, Gretel. Die Volksblad, 27 Junie 1994
  15. Jordaan, Annette. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 43 no. 1, Herfs 2006
  16. Ludick, Reinard. Insig, Julie 2005
  17. Wybenga, Gretel. Beeld, 13 Junie 2005
  18. Pienaar, Lydia. Tydskrif vir Geesteswetenskappe. Jaargang 18 no. 1, Maart/April 1978
  19. Gericke, Lona SA Children’s Books: http://sa-books.blogspot.co.za/2008/02/boekresensie-vir-vuvuzela-deur-engela.html
  20. Snyman, Maritha. Beeld, 19 Desember 2005
  21. Van Zyl, L.A. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 25 no. 3, Augustus 1987
  22. NB Bookslive: http://nb.bookslive.co.za/blog/2014/03/18/engela-van-rooyen-se-skryfloopbaan-van-meer-as-50-jaar-by-us-woordfees-2014-gevier/ Geargiveer 12 Desember 2015 op Wayback Machine
🔥 Top keywords: Spesiaal:SoekTuisbladKategorie:Artikels met LCCN-identifiseerdersKategorie:Artikels met BNC-identifiseerdersKategorie:Artikels met MusicBrainz area-identifiseerdersKategorie:Artikels met CINII-identifiseerdersKategorie:Artikels met NKC-identifiseerdersKategorie:Artikels met Trove-identifiseerdersKategorie:Artikels met GND-identifiseerdersSpesiaal:Onlangse wysigingsKategorie:Artikels met BNE-identifiseerdersPaasfeesPornhubCarles PuigdemontAngkor WatRob HersovAfrikaansGrieksArmeniëJapanWestdenedam-rampDuitslandModule:ArgumentsRuslandGoogle MapsGoeie VrydagBaike: GebruikersportaalSeksposisieBaike: GeselshoekieSwangerskapSkildklierNieu-SeelandVerenigde KoninkrykSuid-AfrikaSeksAgorafobieGordelroosWiki BaikeT20I-wêreldbeker 2014Alfabetiese lys van Suid-Afrikaanse bomeBaike: OmtrentFIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2022Baike: Nuus vir gebruikersCiceroKanadaBaike: HulpJaarKantons van SwitserlandVergelykings (taalkunde)NierversakingMesopotamiëHidroponikaBosluisbytkoorsLys van Suid-Afrikaanse musikanteKolorektale kankerBloeddrukWit-DonderdagGalblaasGianna MichaelsOnderhandelinge om apartheid te beëindigBreinvliesontstekingMenstruasieBulgaryeMadison IvyGebruikerbespreking:RooiratelTrappe van vergelykingOekraïneSeksuele penetrasieAnrich HerbstPlae van EgipteCleopatra VIIMaagsweerJavaScriptBaike: Welkom nuwelingeHartversakingBernice WestHuisgenoot: Ware LewensdramasLys van Suid-Afrikaanse voëls (alfabeties)LewerCarike KeuzenkampAngina pectorisLêer:Flag of India.svgBorskankerGoogle TranslateIslamVolksrepubliek ChinaDuitse nasionale rugbyspanIndonesiëWarmlugballonPlanete in astrologieDikdermMenslike seksuele gedragFIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 1982Lys van openbare vakansiedae in Suid-AfrikaHemelvaartsdagHartKolitisPtolemeusMaroela Media