Paraguay

Ang Paraguay (Padron:Lang-gn), opisyal na pangalan na Republika ng Paraguay, ay isang bansa sa Timog Amerika. Nagmula ang pangalan ng bansa mula sa mga salitang Guaraní (bigkas /gwa·ra·ní/) na pará, nangangahulugang “ilog”, at guay, nangangahulugang “itong pampang”. Hinihinala na, sa Guaraní, tumutukoy lamang ang ekspresyong ito sa Asunción, ngunit, sa Espanyol, tumutukoy ito sa buong bansa.

Republika ng Paraguay
República del Paraguay (Kastila)
Paraguái Tavakuairetã (Guarani)
Salawikain: Paz y justicia
"Kapayapaan at katarungan"
Awitin: Himno Nacional Paraguayo
"Pambansang Himnong Paraguayo"
Location of Paraguay
Kabisera
at pinakamalaking lungsod
Asunción
25°16′S 57°40′W / 25.267°S 57.667°W / -25.267; -57.667
Wikang opisyalKastila • Guarani
KatawaganParaguayo
PamahalaanUnitaryong republika pampanguluhan
• Pangulo
Santiago Peña
• Pangalawang Pangulo
Pedro Alliana
LehislaturaCongress
• Mataas na Kapulungan
Senate
• Mababang Kapulungan
Chamber of Deputies
Independence from Spain
• Declared
14 May 1811
• Recognized
25 November 1842
• Current constitution
20 June 1992
Lawak
• Kabuuan
406,752 km2 (157,048 mi kuw) (59th)
• Katubigan (%)
2.6
Populasyon
• Senso ng 2022
6,109,644 (113th)
• Densidad
15/km2 (38.8/mi kuw) (215th)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2023
• Kabuuan
Increase $117.35 bilyon (94th)
• Bawat kapita
Increase $19,040[1] (98th)
KDP (nominal)Pagtataya sa 2023
• Kabuuan
Increase $44.14 billion[1] (98th)
• Bawat kapita
Increase $7,162[1] (104th)
Gini (2020)43.5[2]
katamtaman
TKP (2021)Decrease 0.717[3]
mataas · 105th
SalapiGuaraní (PYG)
Sona ng orasUTC–4 (PYT)
• Tag-init (DST)
UTC–3 (PYST)
Gilid ng pagmamanehoright
Kodigong pantelepono+595
Kodigo sa ISO 3166PY
Internet TLD.py

Ang mga katutubong Guarani ang nanirahan sa mga lupain ng makabagong-panahong Paraguay sa loob ng mahigit isang milenyo bago sila nasakop ng mga Espanyol noong ika-16 na siglo. Ang mga Espanyol at mga misyonerong Heswita ang nagpakilala ng Kristiyanismo at kulturang Espanyol sa rehiyon. Pagkatapos lumaya mula sa Espanya noong 1811, sunod-sunod na pinamunuan ng mga diktador ang Paraguay na nagsagawa ng mga polisiyang proteksiyonista.

Ang paglago ng Paraguay ay naputol ng Digmaang Paraguayo (1864-1870), na kung saan nawala ang 60%-70% ng populasyon nito dahil sa digmaan at kamatayan, at ang 140,000 kilometro kwadrado ng teritoryo nito ay napunta sa Argentina at Brazil. Sa pagdaan ng ika-20 siglo, sunod-sunod na mga awtoritaryanong pamahalaan ang namuno sa Paraguay. Katangi-tangi rito ang pamamahala ni Alfredo Stroessner, na namahala mula 1954 hanggang 1989. Siya ay napatalsik sa kudeta, at muling isinagawa ang malayang halalan noong 1993. Pagkatapos ng isang taon, kasama ng Paraguay ang Argentina, Brazil, at Uruguay sa nagtatag ng Mercosur, isang rehiyonal na organisasyong pangekonomiya.

Noong 2009, tinataya na mayroon nang 6.5 milyong katao na naninirahan sa Paraguay, ang karamihan ay nasa timog-silangang bahagi ng bansa. Ang kabisera at ang pinakamalaking lungsod ay ang Asunción, na kung saan naninirahan ang halos 1/3 ng buong populasyon. Hindi tulad ng karamihan sa mga bansa sa Latin America, ang kultura at wika ng katutubong Guarani ay may malaking impluwensya. Karamihan sa mga naninirahan ay nagsasabing sila ay mestizo, na resulta ng pakikihalo ng mga iba't ibang grupo sa isa't isa. Parehong Guarani at Espanyol ang opisyal na wika ng Paraguay, na may 92% na nakakapagsalita ng Espanyol at 98% na nakakapagsalita ng Guarani.

Mga pinakamalaking lungsod

baguhin

Mga sanggunian

baguhin
  1. 1.0 1.1 1.2 Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag;walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang IMFWEO.PY); $2
  2. "Gini Index". World Bank. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Hulyo 2022. Nakuha noong 6 Hulyo 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (sa wikang Ingles). United Nations Development Programme. Setyembre 8, 2022. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 9 Oktubre 2022. Nakuha noong Setyembre 8, 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. "3218.0 - Censo de la DGEEC, 2002". DGEEC. 2002.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)


Ang lathalaing ito na tungkol sa Bansa ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wiki Baike sa pagpapalawig nito.

🔥 Top keywords: Natatangi:MaghanapPananakop ng mga Hapones sa PilipinasUnang PahinaJosé RizalPulang ArawMga pangkat etniko sa PilipinasAndrés BonifacioBaccaratPandiwaEmilio AguinaldoMaikling kuwentoGlobalisasyonPang-uriPang-abayIkalawang Digmaang PandaigdigNobelaKolonyalismoKabihasnang MayaKasaysayan ng PilipinasTeoryang pampanitikanLabanan ng CorregidorManuel L. QuezonMartsa ng Kamatayan sa BataanSarsuwelaSanaysayAi-Ai delas AlasForex signalSinaunang RomaGabriela SilangPananaliksikImperyalismoMga KrusadaPiyudalismoTalaan ng mga Pangulo ng PilipinasTalaan ng mga bagyo sa PilipinasApolinario MabiniKultura ng PilipinasPagbabago ng klimaPanghalipGaleon ng MaynilaPilipinasBahagi ng pananalitaFerdinand MarcosPanahon ng bagyo sa Pasipiko ng 2024Kasaysayan ng Pilipinas (1565–1898)Lupang HinirangKatipunanFernando de MagallanesAntonio LunaEdukasyon sa Pilipinas noong panahon ng mga AmerikanoRodrigo DuterteTimog-silangang AsyaKomonwelt ng PilipinasHukbalahapKahirapanBabaylanTalaan ng mga kabanata sa Noli Me TangereKasaysayan ng Pilipinas (1898–1946)PabulaMonopolyoFrancisco BalagtasTalumpatiPamilihanWatawat ng PilipinasPanitikanMarcelo H. del PilarHaponCambodiaLapulapuIkalawang Digmaang Sino-HaponesKorupsiyon sa PilipinasSakit sa ibaba ng likodBatas Tydings–McDuffieKuwentong-bayanGregorio del PilarPeminismoImpluwensya ng Espanya sa kulturang PilipinoUnang Digmaang PandaigdigMelchora AquinoDulaIndonesiaJose P. LaurelImperyong SonghaiImperyo ng GhanaBiyetnamSuper Bagyong YolandaPag-atake sa Pearl HarborLikas na yamanSigaw ng Pugad LawinPangngalanImpeksiyon sa daanan ng ihiPosisyong papelImperyong RomanoAlamat ng pinyaDigmaang Pilipino–AmerikanoAlamat ng baka at kalabawNatatangi:Mga huling binagoBalagtasanKasaysayan