باکتری
باکتریلر - تک‌سلولی میکرو اورقانیزم لردیر. پروکاریوتیک میکرواورقانیزم‌لرین اکثریتینی تشکیل ائد‌ن قروب‌دور. بؤیوکلوکلری ۰،۱ - ۱۰ µم آراسیندادیر. باکتری‌لرین دونیا اوزرین‌ده ۳،۵ میلیارد ایلدیر یاشادیقلاری بیلینمک‌ده‌دیر. دونیادا ان چوخ یاییلمیش اورقانیزملردیر و یئرنده یاشاییشین داوام ائتمه‌سی اۆچون بؤیوک اؤنم تشکیل ائتمکددیرلر.
باکتری‌لرین موختلیف‌لیگیدَییشدیر
بیر قرام توپراقدا تخمیناً ۴۰ میلیون، ۱ میلی‌لیتر شیرین سودا ده ۱ میلیون قدر باکتری سلولی تاپیلیر. یئرنده‌کی توپلام باکتری کوتله‌سی بوتون مؤوجود بیتکی و حئیوان جمعیندن داها چوخ‌دور[۱]. یاشادیقلاری موحیط شرایطیندن آسلی اولاراق باکتری لر گئنیش موختلیف‌لیه مالیک‌دیر. اونلار سلوللرینین فورماسی، تنفوس قیدالانما و دیگر خصوصیتلرینه گؤره ده بیر بیریندن فرق‌لنیر. قیدالانما تیپ‌لرینه گؤره باکتریلر آوتوتروف و هتروتروف باکتری لرا بؤلونور.
آوتوتروف باکتری‌لردَییشدیر
آوتوتروف باکتری لر کربون قازینی منیم‌سه‌یه‌رک و کربون‌دان ایستیفاده ائد‌رک آلی مادده‌لر یاراتماق قابیلیتینه مالیک‌دیر. غئیری-آلی ماددهلردن عضوی مادده‌لر سینتئز ائتمه قابیلیتینه مالیکدیرلر. بونلار اؤزلری ده انرژی‌دن ایستیفاده‌سینه گؤره ایکی قروپا، فوتوتروف و شیموتروف باکتری لرا بؤلونور.
فوتوتروف باکتری‌لردَییشدیر
یاشیل بیتکی کیمی، فوتوسینتز پروسِسینی حیاتا کئچیره‌رک اورقانیک بیلشیکلر سینتز ائدیر. اونلار انرژی منبعی کیمی گونش انرژیسیندن ایستیفاده ائدیرلر. بو باکتری لر یاشیل و قیرمیزی باکتری لر، همچینین سیانو باکتری لر عاییددیر. لاکین دیگر فوتوسینتزائدیجی باکتری لردان فرق‌لی اولاراق، سیانوباکتری لر دوغال چئوره ده اوکسیژن قازی خاریج ائدیر.
شیموتروف باکتری لردَییشدیر
فوتوتروفلار کیمی ، غئیری-عضوی ماددهلردن عضوی مادده‌لر سینتز ائدیر (مثلاً، دمیر و کوکورد باکتری لری).
هتروتروف باکتری لردَییشدیر
هتروتروف باکتری لر ده کربونو یالنیز حاضیر اورقانیک بیرلشمه‌لردن منیم‌سه‌ییر. باکتری لرین اکثریتی هتروتروف یوللا قیدالانیر. لازیم اولان اورقانیک بیلشیکی خاریجی موحیط‌دن آلیر. بو سبب‌دن پارازیت و ساپروفیت باکتریلره بؤلونور. پارازیت باکتری لر دیگر جان‌لیلاردا پارازیت‌لیک ائد‌رک اونلارین اورقانیک بیلشیکی ایله قیدالانیر، نتیجه‌ده نوخوشلوق تؤره‌دیر. بیتکی، حئیوان و اینسانلاردا خسته‌لیک تؤره‌دن بیر چوخ پارازیت باکتری لرا راست گلینیر. ساپروفیت باکتری لر اورقانیک قالیقلارلا قیدالانیر. ایفراز ائتدیکلری مادده‌لرله اؤلموش جانلی‌لارارین پارچالانماسیندا و چئورومه‌سی پروسسینده ایشتیراک ائدیر. هتروتروف چورونتو باکتری لری بیتکی و حئیوان قالیقلارینی چوروده‌رک مینراللاشدیریر. ساپروفیت باکتری لرا قیجقیرما باکتری لری دا عاییددیر.
قایناق‌لاردَییشدیر
- ^ Whitman WB, Coleman DC, Wiebe WJ (1998). "Prokaryotes: the unseen majority". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 95 (12): 6578–83. Bibcode:1998PNAS...95.6578W. doi:10.1073/pnas.95.12.6578. PMC 33863. PMID 9618454.